Prema sistemu dualnog obrazovanja, koje je ponovo, nakon deceniju, zaživjelo u Crnoj Gori, ove godine se obrazuje oko 300 učenika (40% od ukupnog broja djece koja su na trećem stepenu) kod 97 renomiranih poslodavaca poput France, Hiltona, Splendida, Centre Vila, Toščelika, Adriatik Marinasa, Kalampera, Mercedes benza, Renoa, Škode, Fijata, Opela i mnogih drugih. Ovaj vid obrazovanja podrazumijeva paralelno učenje i rad kod poslodavca za učenike trećeg stepena, gdje učenik dobija i mjesečnu naknadu. Učenici prve godine od pet radnih dana u nedjelji provode jedan dan kod poslodavca, druge godine dva i treće godine tri, i za to dobijaju naknadu. Na taj način podstiče se razvijanje njihovih izvornih sklonosti i obezbjeđuje mjesto na tržištu, istaknuto je na sastanku ministra prosvjete dr Damira Šehovića sa školama i poslodavcima povodom početka dualnog obrazovanja u Crnoj Gori.
Kako je istakao ministar Šehović, u ovom vidu obrazovanja ove godine učestvuje 17 škola iz 12 crnogorskih opština, i to sa 14 obrazovnih programa tj. smjerova, te je gotovo izvjesno da će ti učenici po završetku škole zasnovati radni odnos, jer će imati praktično znanje oblikovano prema potrebama tržišta i poslodavaca: „Obrazovni programi u dualnom obrazovanju su kuvar, konobar, automehaničar, frizer, zavarivač, instalater sanitarnih uređaja, grijanja i klimatizacije, elektroinstalater, pekar, prodavač, monter telekomunikacionih sistema, poslastičar, bravar, autoelektričar i obrađivač plemenitih metala. Kroz praktično obrazovanje učenici ne razvijaju samo manuelne vještine, već stiču sposobnost timskog rada, snalaženja u novim i nepoznatim situacijama, sposobnost rješavanja problema”, kazao je on.
Predsjednik Privredne komore Velimir Mijušković ocijenio je da je pravo rješenje ono u kome poslodavci učestvuju u obrazovanju kadra, kao i da je ogroman napredak činjenica da po prvi put u dualnom obrazovanju učestvuje ovoliki broj renomiranih poslodavaca koji imaju zavidne kapacitete, a koji pritom nijesu vezani samo za uslužne, već i druge djelatnosti poput prehrambene industrije ili drvoprerade. Predsjednik Crnogorskog turističkog udruženja Žarko Radulović rekao je da je zadovoljan što je dualno obrazovanje krenulo da se sistemski sprovodi, te da se hotel Splendid sa zadovoljstvom odazvao pozivu za učešće, tj. obuku učenika. Turizam, kao branša koju predstavlja, je, kako je naglasio, vrlo specifična jer je najveći dio onoga što se prodaje doživljaj, te da je za tako nešto potreban vrhunski obučen kadar. Posebno važnim je ocijenio potrebu da se afirmišu određena zanimanja, zbog činjenice da na primjer “vrhunski kuvar u Rimu ima 10 000 eura plate, a menadžer tog istog restorana 5.000.”
“Roditelji treba da shvate da ne moraju sva djeca da završe fakultete, već je osnovno da se posao obavlja vrhunski, te da je to glavni izazov. Danas imamo hiperprodukciju fakultetskih diploma, nakon čega imate nezadovoljnog, i tog mladog čovjeka, i poslodavca. Upravo zato je dualno obrazovanje ključ, i ono će tek u periodu pred nama dati puni rezultat”, poručio je vlasnik “Normal Company” Žarko Burić.”
Vlasnik “Meso-promet” kompanije Hilmija Franca smatra da je važnost dualnog obrazovanja u činjenici da je praktično obrazovanje osnov za kasnije zaposlenje zbog povezivanja sa poslodavcima, te sticanja upotrebljivih znanja.
Dualno obrazovanje, tj. učenje u školi i rad kod poslodavca realizuje se na način da Centar za stručno obrazovanje kontroliše materijalno-tehničke i kadrovske uslove koje mora da ispuni poslodavac da bi mogao obrazovati učenika. Zatim učenik potpisuje individualni ugovor sa poslodavcem. Formirano je radno tijelo koje će pratiti realizaciju.
Zemlje koje u saradnji sa poslodavcima realizuju praktično obrazovanje, poput Njemačke, Švajcarske, Austrije i Danske, bilježe nizak nivo opšte nezaposlenosti i nezaposlenosti mladih.
Lj. V.
