Zavod za udžbenike i nastavna sredstva na svom razvojnom putu imao je nekoliko faza.
Zavod je zvanično osnovan 1995. godine na osnovu Zakona o izdavaštvu i odluke Vlade Republike Crne Gore. Do tada je, u sastavu Republičkog zavoda za unapređenje školstva, od 1973. postojalo Odjeljenje za izdavanje udžbenika i udžbeničke literature. Iako su udžbenici u Crnoj Gori objavljivani još od perioda Petra II Petrovića Njegoša, prije pomenute 1973. godine nijedna od uredaba nije se bavila izdavanjem školskih knjiga, iako je od 1956. godine postojao Republički zavod za unapređenje školstva kao obrazovna institucija.
Modernizacija poslovne politike Zavoda započela je početkom novog milenijuma. U to vrijeme dolazi i do generacijske smjene u uredničkom kadru Zavoda. Dotadašnji urednici uradili su dosta na utemeljenju institucije i na uvođenju standarda udžbenika kao specifične knjige. No, reforma obrazovanja donijela je Zavodu novu ulogu u obrazovnom izdavaštvu. Najveći profesionalni izazov pred kojim se Zavod našao upravo je period od 2004. godine, kada je započela implementacija obrazovnih programa za reformu obrazovanja u Crnoj Gori, do 2009. godine, kada je zaokružena Zavodova udžbenička produkcija za osnovnu školu i gimnaziju.
U pomenutom periodu, prvi put u istoriji crnogorskog školstva, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva – Podgorica samostalno je obezbijedio kompletnu udžbeničku produkciju na maternjem i albanskom jeziku za devetogodišnju osnovnu školu i opštu gimnaziju. To je bio opus od preko 500 naslova. Poređenja radi, sve do 2004. godine Crna Gora je iz okruženja obezbjeđivala čak 90% udžbenika za gimnaziju i 60% udžbenika za osnovnu školu.
Promjene u predmetnim programima, proces zastarijevanja udžbenika, ali i vizija o dinamičnom reagovanju na novine u udžbeničkom izdavaštvu, bili su imperativ za zaposlene u Zavodu da pripreme nove generacije udžbenika. A od 2009. godine pred Zavod se postavlja nov izazov – obezbijediti najneophodnije naslove za srednje stručno obrazovanje u Crnoj Gori.
