Povodom Evropske nedjelje imunizacije, Institut za javno zdravlje Crne Gore, Centar za rani razvoj Kliničkog centra Crne Gore, Udruženje Roditelji i UNICEF upozoravaju da je Crna Gora i dalje daleko od bezbjedne zone, za koju je potrebno postići obuhvat vakcinacijom od najmanje 95 odsto osjetljive djece. Obuhvat opada, posebno među najmlađom djecom, a zarazne bolesti ne čekaju.
Podaci IJZ-a ukazuju na jasan i zabrinjavajući trend: što su djeca mlađa, to je manji procenat vakcinisanih. Prvu dozu MMR vakcine primilo je svega 22 % djece rođene 2023. godine, što je najniži procenat u Evropi. Dok je 2022. vakcinisano 48 % rođenih, 2021. 67%, a 2020. 76 % rođenih. Najbolje zaštićena generacija iz 2019. godine, sa 82 % vakcinisanih. Epidemije poput malih boginja (morbila) već su se vratile u evropski region. U 2024. zabilježeno je preko 127.000 slučajeva, najviše u posljednje tri decenije. Tokom te godine, prema preliminarnim podacima s početka marta ove godine, u Evropi su prijavljena 38 smrtna slučaja od malih boginja
„Za bolje rezultate u oblasti imunizacije potrebno je zajedničko djelovanje svih sektora – zdravstva, obrazovanja, lokalnih vlasti, medija i svih onih koji mogu doprinijeti boljoj informisanosti i dostupnosti vakcina. Nezamjenjivu ulogu imaju roditelji, kao ključni saveznici u donošenju informisanih odluka o zdravlju djece. Jačanje primarne zaštite, uz podršku zdravstvenim radnicima i jačanje povjerenja roditelja – jedini je pristup koji vodi boljem obuhvatu vakcinacijom, koji će biti uporediv sa najuspješnijim evropskim praksama. Institut za javno zdravlje poziva roditelje i sve građane da se informišu iz pouzdanih izvora i doprinesu zaštiti zdravlja najmlađih i cijele zajednice“, poručili su iz Instituta za javno zdravlje.
Kako je navedeno Evropska nedjelja imunizacije je prilika je da se podsjetimo da su vakcine među najvećim dostignućima moderne medicine. MMR vakcina je bezbjedna, efikasna i nema nikakvu povezanost sa razvojnim poremećajima. To potvrđuju i Svjetska zdravstvena organizacija, Evropski centar za prevenciju i kontrolu bolesti, brojni univerziteti i nezavisna naučna tijela. Naučni konsenzus je jasan: poremećaji iz spektra autizma nijesu posljedica imunizacije, već su povezani sa genetskim predispozicijama i prenatalnim faktorima rizika.
„Roditelji žele da donesu prave odluke, ali su često preplavljeni netačnim informacijama koje znaju da im saopštavaju i zdravstveni radnici. Potrebno je da im obezbijedimo pristup činjenicama i omogućimo direktne, otvorene razgovore sa ljekarima kako bi razriješili dileme i dobili odgovore na pitanja u vezi sa ovom temom, važnom za zdravlje njihove djece“, ukazuju iz Udruženja Roditelji.
Dr Iva Ivanović, direktorica Centra za rani razvoj Kliničkog centra Crne Gore, ističe: „Autizam ima snažne genetske i prenatalne uzroke. Vakcinacija ne utiče na njegov nastanak – to su dokazale decenije ozbiljnih istraživanja.“
Iako većina roditelja u Crnoj Gori vakciniše djecu, često to čine sa zakašnjenjem, ostavljajući tako djecu nezaštićenom u najosjetljivijem uzrastu, kada zarazne bolesti mogu imati najteže posljedice. Najveći izazov je upravo blagovremeno vakcinisanje – ono koje omogućava djeci zaštitu kad im je najpotrebnija.
Iz UNICEF-a u Crnoj Gori navode da uz podršku međunarodnih partnera – prvenstveno Delegacije Evropske unije i Vlade Republike Koreje – sprovode niz aktivnosti usmjerenih na jačanje nacionalnog sistema imunizacije. U saradnji sa Ministarstvom zdravlja, Institutom za javno zdravlje, domovima zdravlja i lokalnim samoupravama, podržano je unapređenje komunikacije između zdravstvenih radnika i roditelja, organizovao obuke za zdravstveno osoblje, obezbijedio opremu i infrastrukturu i omogućio direktne razgovore pedijatara sa roditeljima u svakoj opštini.
Ipak, rezultati se i dalje razlikuju od opštine do opštine, što ukazuje na potrebu za dodatnim naporima i kontinuiranom podrškom roditeljima u donošenju informisanih odluka. Najbolji rezultati kod predškolske djece (ne računajući djecu rođenu 2024. godine) zabilježeni su na Žabljaku (83,1%), u Andrijevici (82,1%), Gusinju (80,4%), Plavu (78,5%), Pljevljima (78,4%), Mojkovcu (78,3%) i Kolašinu (76,7%). Najmanje vakcinisane djece je u Plužinama, Budvi, Baru i Ulcinju, gdje je procenat vakcinisanih predškolaca nešto manji od 50%.
„Ovaj alarmantno nizak obuhvat vakcinacije nije samo statistika ili pokazatelj pada povjerenja, već predstavlja kršenje osnovnog prava djeteta na zdravlje. Svi imaju ulogu: svaki pedijatar ima obavezu da promoviše pravovremenu vakcinaciju i da ne savjetuje njeno odloganje, zdravstveni sistem mora podići nivo informisanosti, dok je na roditeljima odgovornost da se informišu i zaštite svoje dijete“, istakao je šef predstavništva UNICEF-a u Crnoj Gori Mikele Servadei.
Povodom Evropske nedjelje imunizacije, Institut za javno zdravlje, Centar za rani razvoj KCCG, Udruženje Roditelji i UNICEF zajednički poručuju: „Djeca ne mogu da biraju – ali mi možemo. Njihovo zdravlje zavisi od naših izbora. Vakcine štite djecu od opasnih bolesti i omogućavaju im da odrastaju sigurno i zdravo. Zato vakcinišimo na vrijeme – jer svako dijete ima pravo na zdrav početak.“
Lj. V.
Izvor: Unicef Crna Gora (FOTO: Duško Miljanić)
