Elektrotehnički fakultet Univerziteta Crne Gore (UCG) i Centralna banka Crne Gore su shodno potpisanom Memorandumu o realizaciji zajedničkih aktivnosti upravo realizovali projekat digitalizacije perpera koji se nalazi u Muzeju novca na Cetinju, upotrebom 3D štampe.
Ovaj projekat realizovan je na čelu sa prof. dr Milenom Đukanović, studentima osnovnih i master studija i uz pomoć kolega iz Muzeja novca i CBCG.
Muzej novca je muzej u sastavu Centralne banke Crne Gore, specijalizovan za sakupljanje i prezentaciju novca i drugog numizmatičkog materijala sa teritorije današnje Crne Gore. Savremeno je opremljen, te posjetiocima, osim kroz muzejsku postavku, nudi dodatne informacije o istoriji novca na tlu Crne Gore.
Izabrano je sedam različitih perpera koji su prvo 3D skenirani, a zatim i 3D odštampani SLA tehnikom. Potreba za stvaranjem državne monete postojala je i ranije, a pokazala se neophodnom nakon međunarodnog priznanja Knjaževine Crne Gore na Berlinskom kongresu 1878. godine. Cirkulacija stranog novca, u prvom redu austrougarskog na crnogorskom tržištu, državi i narodu donosila je izvjestan gubitak. Nakon prvih pokušaja da se omogući stvaranje crnogorske monete, za tim se ukazala prilika početkom 20. vijeka.
Knjaz Nikola I Petrović je u aprilu 1906. godine objavio Ukaz kojim je najavio kovanje prvog crnogorskog sitnog novca - pare. Iskovana su 4 apoena 1, 2, 10 i 20 para. Najveći apoen od 20 para rađen je od nikla i kao ostali imao je na aversu nominalu, godinu kovanja, naziv države, dok je na reversu bio otkovan crnogorski državni grb.
Kada je crnogorska para preuzela domaće monetarno tržište i istisnula sitni novac Austrougarske, bilo je moguće nastaviti proces formiranja državne valute. U Parizu, u Francuskoj otkovane su serije prvog crnogorskog novca, perpera. Perper je dobio naziv po novcu koji je kovan u slavnim danima Vizantijskog carstva. Otkovani su novci u nominalama od jedan i pet perpera u srebru. Na aversu je pored imena Nikole I, gospodara Crne Gore, prikazan i njegov desni profil ispod kojeg su lovorova i hrastova grančica. Na reversu je crnogorski državni grb na porfiru, naziv zemlje, nominala i godina kovanja.
Knjaževina Crna Gora je svoj prvi zlatni novac izradila u Beču 1910. godine. Odlična izrada navela je crnogorske vlasti da ponove kovanje. Novi zlatnici otkovani su za Jubilarne svečanosti 15. avgusta iste godine. Crna Gora je na ovaj datum proglašena za kraljevinu. Zlatni perper otkovan je u nominalama od 10, 20 i 100 perpera. Motivi su praktično isti kao na prethodnoj seriji i seriji srebrnjaka, s tom razlikom što je Nikola I prikazan lijevim profilom sa lovorovim vijencem na glavi, simbolom kralja. Zlatni perperi otkovani u avgustu 1910. godine predstavljaju vrhunac izrade tog doba, tako da su i danas veoma cijenjeni u numizmatičkom svijetu. Ovo je ujedno bilo i posljednje kovanje crnogorskog zlatnog novca. Nakon toga kovani su samo srebrni, nikleni i bakarni novci.
Ovim projektom otvorila se mogućnost upotrebe 3D štampanog novca kao suvenira Muzeja novca, ali i nastavak saradnje u okviru sličnih projekata. Takođe, uskoro će biti publikovan naučni rad na temu zaštite crnogorske kulturne baštine primjenom 3D štampe sa koautorima iz obije institucije.
O. Đ.
Fotografije: Veronika Jovanović