Predrag Janković, profesor na Muzičkoj akademiji Univerziteta Crne Gore (UCG) i direktor prvog festivala klasične harmonike u Crnoj Gori – „Harmonika fest“ govorio je za sajt UCG o svom umjetničkom i pedagoškom putu, koji obuhvata prestižne muzičke akademije, brojna međunarodna priznanja i afirmaciju harmonike kao važnog koncertnog instrumenta. Kroz razgovor otkriva kako je obrazovanje u Ukrajini oblikovalo njegov muzički izraz, zašto baš harmonika i kako vidi njen dalji razvoj u klasičnoj muzici. Takođe, govorio je o značaju obrazovanja, pedagoškom radu i njegovoj podršci mladim muzičarima kroz mentorski rad i pripremu za koncertne i takmičarske nastupe.
Kako je Vaše obrazovanje na Muzičkoj akademiji u Odesi i Nacionalnoj muzičkoj akademiji u Kijevu oblikovalo Vaš profesionalni put?
Obrazovanje u Ukrajini imalo je presudan uticaj na moj profesionalni razvoj, kako u izvođačkom, tako i u pedagoškom smislu. Studije harmonike na Muzičkoj akademiji A.V. Nezhdanova“ u Odesi, pružile su mi priliku da se upoznam i usvojim jednu od najdominantnijih škola, a to je svakako Sovjetska škola muzike. Za mene je predstavljalo ogromnu čast i privilegiju studirati u Odesi. Nekoliko najznačajnijih svjetskih umjetnka koji su ostavili dubok i neizbrisiv trag u klasičnoj muzici su predstavnici upravo Odeske škole, nabrojaću samo neke od njih: Emil Giljels, Svjatoslav Rihter i David Ojstrah. Svoj dalji akademski napredak ostvario sam kroz magistarske studije na Nacionalnoj muzičkoj akademiji „P. I. Čajkovski“ u Kijevu, gdje sam dodatno razvijao i usavršavao već formirani umjetnički izraz i stil. Rad i saradnja sa istaknutim profesorima, poput Vladimira Murze (Odesa) i Pavela Fenjuka (Kijev), omogućio mi je da se temeljno upoznam sa različitim pedagoškim metodama kao i sa primjenjivanjem istih. Moja iskustva su kasnije bila dragocjena u radu sa studentima na Muzičkoj akademiji, Univerziteta Crne Gore. Akademsko obrazovanje je oblikovalo moj umjetnički put, produbilo razumijevanje uloge harmonike u klasičnoj muzici i podstaklo me da radim na njenoj afirmaciji u koncertnim dvoranama i obrazovnim institucijama. Učenje od profesora koji su, pored pedagoškog rada, bili aktivni i kao vrhunski koncertni izvođači, predstavljalo je za mene neizmjerno bogatstvo. Njihova posvećenost muzici i visoki nivo koncertne forme, činili su ih uzorima i velikim autoritetima. Posebnu čast i neprocjenjivo iskustvo predstavljalo je i to, što sam, nakon pobjede i osvajanja specijalne nagrade ,,Gran Pri“ na međunarodnom takmičenju ,,Baltika Harmonika“ u Sankt Peterburgu, imao priliku da dijelim scenu s profesorom Vladimirom Murzom. Koncerti mojih profesora i njihova umjetnička izvrsnost bili su trajna inspiracija za moj dalji razvoj. Tokom školovanja u Ukrajini imao sam priliku da prisustvujem kvalitetnim koncertima i slušam istaknute umjetnike, ne samo akordeoniste, što je značajno uticalo na moj umjetnički razvoj. Ti ,,susreti“ sa različitim muzičkim koncepcijama i interpretacijama, pomogli su mi da pronađem odgovore na mnoga unutrašnja pitanja i dodatno oblikujem svoj umjetnički identitet. Posebnu važnost za mene kao umjetnika, predstavljalo je konstatno slušanje i posjećivanje koncerata na kojima su bili predstavljeni kamerni i simfonijski orkestri, pijanisti, violinisti, orguljaši, jer sam često izvodio djela izvorno napisana za druge, upravo te instrumente, sa bogatijom muzičkom tradicijom od harmonike. Navedeno iskustvo proširilo je moje muzičke horizonte i dodatno obogatilo interpretaciju repertoara. Pored tehničkog usavršavanja i muzičkog obrazovanja, studije u Ukrajini donijele su mi dragocjeno iskustvo, nastupa na prestižnim muzičkim festivalima i takmičenjima, što mi je omogućilo i afirmaciju na međunarodnoj sceni. Kroz sve ove faze obrazovanja izgradio sam čvrste temelje za buduću pedagošku i izvođačku karijeru, a stečeno znanje sa posvećenošću prenosim svojim studentima, inspirišući ih da teže najvišim umjetničkim standardima.
Vaš uspjeh na mnogim međunarodnim takmičenjima i nastupi na prestižnim scenama širom svijeta govore o Vašem izuzetnom talentu i posvećenosti muzici. Šta je ono što Vas je opredijelilo za instrument koji nije tradicionalno prisutan u većini klasičnih orkestara?
Složio bih se sa nečim što je vrijeme potvrdilo — svakodnevno, sistematično vježbanje, uz talenat, koji se smatra Božjim darom, donosi rezultate. To sam spoznao najprije kao takmičar, a kasnije i kroz rad sa svojim učenicima i studentima tokom priprema za koncertne nastupe i međunarodna takmičenja.. Moj izbor instrumenta proizašao je iz fascinacije neiscrpnim zvučnim mogućnostima harmonike — bogatstvom boja, registara i raznovrsnim tehnikama mijeha. Čak su i njen izgled i način dobijanja tona oduvijek budili moju radoznalost, posebno u ranom djetinjstvu. Već sa četiri godine, po sluhu sam učio i svirao prve melodije, što je bio početak mog dubokog povezivanja sa ovim instrumentom. Iako harmonika ne pripada instrumentima koji čine sastav standardnog simfonijskog orkestra, njene tehnološke mogućnosti i mogućnosti koje nam nudi za izvođenja polifonih kompozicija, transkribovanih orkestarskih djela i orguljskog repertoara — poput preludijuma i fuga Johana Sebastijana Baha — dolaze do izražaja upravo na ovom instrumentu. U rukama vrhunskog izvođača, moderna koncertna harmonika ne samo da obogaćuje akademski repertoar, već zvuči kao orkestar, sam za sebe. Inspiraciju sam pronašao među velikim virtuozima koji su dokazali da harmonika može ravnopravno parirati svakom klasičnom instrumentu, kako po tehničkoj zahtjevnosti, tako i po umjetničkoj dubini koja se može uspješno predstaviti na njoj. Kroz međunarodne nastupe, festivalske koncerte i pedagoški rad, posvetio sam se afirmaciji harmonike kao ozbiljnog koncertnog instrumenta, gradeći most između tradicije i savremenih muzičkih tokova. Ta misija me neprestano inspiriše i podstiče da istražujem nove dimenzije i mogućnosti ovog izuzetnog instrumenta.
Kao osnivač i direktor prvog festivala za klasičnu harmoniku u Crnoj Gori – „Harmonika fest“, kako vidite razvoj harmonike kao instrumenta u klasičnoj muzici u narednim decenijama? Kako biste željeli da se percepcija harmonike u javnosti mijenja?
Kroz „Harmonika Fest“, prvi i jedini festival posvećen klasičnoj, džez i varijete harmonici u Crnoj Gori, čiji sam osnivač i direktor od 2010. godine, nastojim da unaprijedim njen status i promovišem je kao ravnopravan instrument u klasičnoj muzici, kroz umjetničke i edukativne programe visokog kvaliteta. Festival, kroz visokokvalitetne umjetničke i edukativne programe, već je prepoznat na evropskoj sceni kao značajan događaj za klasičnu harmoniku, okupljajući renomirane umjetnike, profesore i pedagoge iz više od 20 zemalja. Svake godine bilježimo kontinuirani rast, a festival često okupi preko 150 učesnika.Vjerujem da će harmonika u budućnosti biti još zastupljenija u koncertnim dvoranama i da će sve više kompozitora stvarati repertoar za ovaj instrument. Takođe, festival aktivno doprinosi edukaciji mladih umjetnika kroz majstorske radionice i naučna predavanja, a saradnja sa svjetskim organizacijama poput Svjetske konfederacije akordeonista (CMA) i Internacionalne konfederacije akordeonista (CIA) čiji sam punopravni delegat, omogućava još veću međunarodnu vidljivost. Moj cilj je da harmonika prevaziđe tu percepciju kod jednog dijela auditorijuma, kao isključivo tradicionalnog ili zabavnog instrumenta i bude prepoznata kao akademski instrument sa širokim interpretativnim mogućnostima, kakve i zaslužuje. Kroz kontinuiranu promociju, umjetničke nastupe najistaknutijih svjetskih izvođača i visokokvalitetne edukativne programe, ubijeđen sam da aktivno doprinosimo promjeni njenog statusa i jačanju njenog ugleda u oblasti klasične muzičke baštine na globalnom nivou.
U okviru reforme obrazovanja nižih muzičkih škola 2018. godine napisali ste novi program za harmoniku koji je usvojen i akreditovan od strane Ministarstva prosvjete Crne Gore. Kako ste pristupili kreiranju ovog programa i koji aspekti su ga učinili uspješnim i relevantnim za obrazovanje mladih harmonikaša?
Pri kreiranju programa za harmoniku za niže muzičke škole, pristupili smo radu sa jasnom vizijom — da harmonika dobije svoje zasluženo mjesto u muzičkom obrazovanju, te da učenici kroz strukturiran i inspirativan program razviju tehničke i umjetničke vještine koje će ih pripremiti za dalje školovanje i koncertne nastupe. Program je koncipiran tako da progresivno razvija sposobnosti učenika, počevši od osnovnih tehničkih elemenata, postepenim uvođenjem složenijih muzičkih fraza, dinamike i interpretativnih nijansi. Svaka nastavna godina donosi nove izazove, ali i prilike za kreativno izražavanje kroz pažljivo odabrane kompozicije različitih stilskih epoha — od baroka do savremene literature za harmoniku. Poseban naglasak stavljen je na razvoj slušne percepcije i muzikalnosti, kako bi učenici od najranijih faza školovanja razumjeli važnost muzičkog izraza i komunikacije sa publikom. U program su uključeni i elementi kamernog muziciranja, što omogućava učenicima da stiču navike i znanja koje se odnose na zajedničko sviranje i usklađivanje zvuka harmonike sa drugim instrumentima. Takođe, vodili smo računa o individualnim sposobnostima i senzibilitetima učenika, omogućavajući fleksibilnost u odabiru repertoara i pristupu radu, kako bi svaki učenik mogao da napreduje u skladu sa vlastitim tempom i interesovanjima. Savremene metode nastave, koje uključuju analitički rad na kompozicijama, improvizaciju i istraživanje različitih zvučnih mogućnosti harmonike, dodatno su obogatile program i učinile ga atraktivnim i relevantnim. Uspjeh programa se ogleda i u rezultatima koje učenici postižu — od zapaženih nastupa na koncertima, do osvajanja nagrada na domaćim i međunarodnim takmičenjima. Ovi rezultati potvrđuju da program, ne samo da pruža temeljnu muzičku pismenost, već i podstiče umjetnički rast i ljubav prema instrumentu, što je bio naš glavni cilj od samog početka.
Kao profesor i mentor studentima koji ostvaruju izvanredne rezultate na prestižnim takmičenjima, po Vašem mišljenju, šta ovakvi uspjesi znače za razvoj harmonike u Crnoj Gori? Šta ovakve nagrade znače za Vas kao pedagoga?
Uspjesi studenata iz moje klase na međunarodnim takmičenjima nisu samo potvrda njihovog talenta i predanog rada, već i odraz kontinuiteta i kvaliteta obrazovnog procesa koji njegujemo na Muzičkoj akademiji. Svaka nagrada predstavlja priznanje za uloženi trud, kako studenata, tako i mene kao njihovog mentora, jer iza svakog rezultata stoje godine posvećenog rada, neprekidnog usavršavanja i zajedničkog traganja, na putu do izvrsnosti interpretacije muzičkog djela. Studenti sa odsjeka za harmoniku Muzičke akademije, Univerziteta Crne Gore, su pobjednici prestižnih međunarodnih takmičenja i mogu slobodno da kažem da se nerijetko nalaze u najužoj konkurenciji koju čine njihove kolege sa renomiranih muzičkih akademija regiona i Evrope. Ovi uspjesi nesumljivo doprinose promociji harmonike kao akademskog instrumenta, inspirišu mlađe generacije i motivišu ih da teže ka vrhunskim dometima i daju im vjeru da se, uz rad i posvećenost, može stići do najvećih svjetskih scena. Za mene lično, ovi rezultati predstavljaju snažan podstrek, novu motivaciju i impuls u cilju nastavka misije prenošenja i usvajanja novih znanja. Rezultati studenata i pobjednička energija mi daje snagu i inspiraciju da nastavim da podržavam mlade umjetnike i radim na daljoj afirmaciji harmonike kroz svoje nastupe, festivale i pedagoški rad. Vjerujem da je svaka studentska pobjeda i korak naprijed za razvoj harmonike u Crnoj Gori — za njenu afirmaciju u koncertnim salama, muzičkim institucijama i u svijesti publike, kao instrumenta izuzetne umjetničke vrijednosti.
Izvor UCG
Foto UCG