Novoimenovani direktor Instituta za biologiju mora Univerziteta Crne Gore (UCG) dr Aleksandar Joksimović kazao je da su u prethodnom periodu postavljeni visoki standardi naučnog rada rekonstruisanjem zgrade Instituta i uspostavljanjem laboratorije sa najsavremenijom naučnoistraživačkom opremom.
“Posebno je važan kadrovski naučni potencijal, osvježen mladim istraživačima. Spojeni - znanje i iskustvo starijih naučnih radnika i entuzijazam, kreativnost i ideje mladih istraživača, siguran su put do uspjeha i dostizanja još većih i zahtjevnijih ciljeva. Dalji nastavak saradnje našeg Instituta sa ostalim organizacionim jedinicama Univerziteta, formiranje multidisciplinarnih istraživačkih timova, apliciranje na nacionalne i međunarodne konkurse, saradnja sa resornim Ministarstvima nauke, poljoprivrede i ruralnog razvoja, održivog razvoja i turizma, Crnogorskom akademijom nauka i umjetnosti, ostalim javnim i privatnim institucijama u Crnoj Gori, biće prioritet”, istakao je on za sajt UCG.
Kako more i okeani nemaju granica, obavezna je regionalna saradnja i povezivanje sa institutima iz okruženja, članstva u međunarodnim naučnim tijelima i komisijama, ali još jače uključivanje u pregovarčki proces Crne Gore sa Evropskom Unijom, posebno u poglavljima 12, 13, 27. Sistem kvaliteta Instituta i standard MEST EN ISO/IEC 17025, kao i akreditovane metode za istraživanje i monitorong morskog ekosistema, koje Institut održava, dodatne su reference, da i dalje bude ozbiljan i nezaobilazni partneri u okviru svih budućih evropskih uredbi i direktiva monitoringa morskog ekostema, ribarstva i marikulture. Nastaviće se tržišna orijentisanost kroz sveobuhvatna istraživanja mora za potrebe komercijalnih zahvata i aktivnosti u morskom ekosistemu.
„Institut se nalazi u Palati Radoničić, koja je kulturno dobro II kategorije, a u proteklih 10 godina, uložena su velika sredstva za očuvanje i rekonstrukciju zgrade, tako da sa ponosom ističem da smo dobri domaćini i čuvari ovog blaga. I u budućnosti, ovo će biti velika i zahtjevna obaveza.
Strategijom razvoja Instituta 2019-2024 zacrtali smo misiju i viziju Instituta a to je nacionalna i međunarodna odgovornost za istraživanje i očuvanje živog svijeta crnogorskog podmorja i južnog Jadrana i preporuke za održivo i dugoročno korišćenje njegovih bioloških resursa”, poručio je direktor te naučne ustanove.
On je ukazao da je u toku realizacija preko 30 međunarodnih, bilateralnih i nacionalnih projekata, koji su uglavnom posvećeni multidisciplinarnom istraživanju morskog ekositema, praćenju fizičko-hemijskih parametara mora, njegovog živog svijeta, primjene različitih modela koriščenja morskih organizama kao bioindikatora stanja mora. Vrše se i izolovanja specifičnih ekstrakata morskih organizama koji se mogu koristiti u farmaceutskoj industriji. Prati se stanje biodiverziteta, predlaže odgovorno upravljanje resursima ribarstva i razvoja marikulture, kao alternativa ulovu, koji su sve manji. Posebna pažnja posvećena je i plastičnom otpadu u moru.
Svi ovi projekti uključju mnogo partnera iz regiona i Evrope, što ponovo dokazuje da se ozbiljan naučnoistraživački rad iz oblasti marinskih nauka, ne može realizovati samo u jednoj laboratoriji i jednoj instituciji. Dimenzija multidisciplinarnosti u ovim istraživanjima je nezaobilazni model za postizanje vrhunskih naučnoistraživačkih rezultata, a publikovanje u naučnim časopisma koji se nalaze u indeksiranim bazama, potvrda je uspješnosti i neophodnosti ovakve saradnje.
„Svi projekti su važni i imaju svoju naučnu težinu i opravdanost, ali pored MONTEAQUA-BokaAkvarijuma, izdvojio bih projekat FOOD4HEALTH, zbog zahtjevne infrastrukturne komponente, odnosno nadogradnje novog laboratorijskog prostora. Ukupan novoizgrađeni prostor koji će biti u funkciji budućih laboratorija Instituta je 240 m2. Najznačajniji i najveći segment dograđenog prostora biće stavljen u funkciju eksperimentalne Laboratorije za mrijest i razviće kamenica (Ostrea edulis) i drugih vrsta školjaka kao i Laboratorija za uzgoj više vrsta algi kao podrška eksperimentalnom radu kako ove Laboratorije tako i drugih Laboratorija. Kroz ovaj projekat očekuje se proizvodnja većih količina mlađi kamenica i njihova distribucija svim uzgajivačima školjaka u Bokokotorskom zalivu”, objašnjava Joksimović.
Sve češće se u svijetu mogu čuti priče o buđenju prirode usljed primjene mjera protiv širenja globalne pandemije i smanjenih aktivnosti čovjeka, kao glavnog zagađivača prirode.
„U vrijeme redukovanih ili potpuno smanjenih aktivnosti ljudske populacije na čitavoj planeti uslijed pandemije COVID 19, evidentno je da se priroda nalazi u stanju prirodne revitalizacije, odnosno oporavka. Naravno kada je smanjena industrijska proizvodnja, kada su skoro svi avioni prizemljeni, kada skoro da i nema brodskog i kopnenog transporta, u prirodi se ‘čuje’ tišina. Ona podrazumijeva svjež čist vazduh, čistu atmosferu, kristalno jasne zvjezdane noći, ali i prozirnu plavičastu morsku vodu. Zbog potpuno zaustavljene aktivnosti velikih brodova, kruzera, jahti, nema stvaranja vještačkog strujanja vodenih masa, nema podizanja mulja sa dna. Sada se vodena masa kreće pod uticajem prirodnih strujanja, koja imaju svoju dinamiku što podrazumijeva izmjenu vode, njeno obogaćivanje neophodnim kiseonikom i hranljivim materijama, stvaranje temperaturnih frontova, odnosno uslova za prirodno proljećno cvjetanje morske flore, kao i pripremu uslova za mrijest mnogih riba i drugih morskih organizama. Zbog ove situacije, smanjena je ili potpuno zaustavljena buka u moru. To je doprinijelo da se neke morske vrste pojave tamo gdje ih nije bilo godinama. Snimci razdraganih i veselih delfina u tršćanskoj luci, nesumnjivo potvrđuju da ta tišina koja vlada u moru, doprinosi da se oni približe i ponovo posjećuju akvatorijume, gdje ih je do skoro bilo nemoguće sresti.
Kod nas u Boki oni su česta pojava, i naravno snimljeni su u svojoj razdraganoj igri. Privredni ribolov nije zabranjen, ali je skoro stao, zbog nemogućnosti prodaje ribe restoranima i turizmu. To će svakako doprinijeti da se i riblji fond, posebno ekonomski važne vrste, obnove i povećaju svoju biomasu.
Ipak, ovo kratko zatišje, neće bitnije promijeniti stanje, osim ako mi kao svjesna bića (Homo sapiens), ne promijenimo naše ponašanje i generalni stav prema životno važnom očuvanju naše prirode i planete Zemlje”, zaključuje Joksimović.
O. Đ.