Učenici alkohol u Crnoj Gori koriste u značajno manjoj mjeri od prosjeka EU zemalja, ali zato u nešto većoj mjeri koriste ilegalne (teške) droge, pokazalo je istraživanje Ombudsmana “Djeca i bolesti zavisnosti u Crnoj Gori”.
Istraživanje, koje je obuhvatilo 1.000 ispitanika (342 iz 37 osnovnih, te 658 ispitanika iz 25 srednjih škola predstavila je zamjenica Zaštitnika za prava djece, mladih i socijalno staranje Snežana Mijušković.
Ona je ukazala da zavisnost može imati puno lica − droga, alkohol, duvan, igre na sreću, lijekovi, hrana, internet, kupovina i da može pogoditi svakoga.
“Zavisnost je bolest i mora se liječiti kao i svaka druga bolest”, upozorila je Mijušković.
Kako je navela, istraživanje je pokazalo da je učestalost korišćenja cigareta i marihuane kod mladih u Crnoj Gori na nivou prosjeka njihovih vršnjaka u zemljama EU.
„ Alkohol značajno rjeđe koriste, dok u većoj mjeri koriste teške droge u odnosu na prosjek EU zemalja”, rekla je Mijušković.
Ukazala je da manje ili više učestalo, preko 37 odsto ispitanih učenika koristi alkohol, svaki četvrti ide u kladionicu, a više nego svaki peti koristi cigarete.
Rezultati pokazuju da marihuanu koristi više od 11 učenika, dok njih preko osam odsto koristi teške droge.
VISOK STEPEN DOSTUPNOSTI DROGA
“ Više od 25 odsto učenika iznosi stav da je do droge, ukoliko se želi doći, potrebno od pola do nekoliko sati, što je indikacija visokog stepena dostupnosti. Srednjoškolci, i oni koji žive u centralnom regionu, mogu mnogo brže doći do droge u odnosu na referentne grupe u istoj kategoriji”, istakla je zamjenica Zaštitnika.
Prema njenim riječima, 16 odsto učenika tvrdi da se nedozvoljene supstance često konzumiraju u školi.
Zamjenica Mijušković dodala je da je razlika između učenika i učenica, kada je riječ o korišćenju teških droga, zanemarljiva, a i razlike između osnovne i srednje škole, te između razreda su veoma male.
“U centralnom regionu učenici koriste teške droge nešto češče nego u ostala dva regiona, dok je značajno veći stepen zloupotrebe teških droga u Nikšiću u odnosu na ostale opštine”, kazala je ona.
Od alkoholnih pića u najvećem procentu konzumiraju se pivo, vino i žestoka pica.
Mijušković je kazala da djevojčice u većoj mjeri konzumiraju vino, a dječaci u najvećem procentu pivo. Prema njenim riječima, razlike postoje i u odnosu na regiju u kojoj učenici žive, te se u centralnom regionu više pije pivo, na primorju vino, a na sjeveru žestoka pica.
Govoreći o kockanju, saopštila je da su učenici aktivniji u odnosu na učenice, kao i da je procenat konzumiranja igara na sreću raste u zavisnosti od godina starosti, odnosno školskog razreda koje učenik pohađa.
PROBLEMI NEPOŽELJNOG PONAŠANJA IZRAŽENIJI U CENTRALNOM REGIONU
“Posmatrano po kategorijama učenika, u skladu sa očekivanjima, sve vrste nepoželjnog ponašanja su izraženiji kod srednjoškolaca i učenika, nego kod osnovaca i učenica. Kada je regionalnoj distribuciji riječ, problemi nepoželjnog ponašanja su izraženiji u centralnom regionu i na primorju u odnosu na sjeverni region”, navela je zamjenica .
Kada je riječ o opštinama, Nikšić je identifikovan kao najkritičnija opština. Kako je saopštila, u ovoj opštini su sve vrste nepoželjnog ponašanja učestalije nego u ostalim opštinama koje su obuhvaćene istraživanjem.
Govoreći o učestalosti nepoželjnih ponašanja (regionalne karakteristike), Mijušković je pojasnila da učenici koji žive u opštinama koje pripadaju centralnom region, značajno prednjače u nepoželjnim ponašanjima u odnosu na sjever i jug. Na primorju su ova ponašanja značajno učestalija u odnosu na sjeverni region.
Ona je ukazala da rizičan period ponašanja učenika počinje u šestom razredu osnovne i traje do drugog razreda srednje škole, i dodala da sva dosadašnja istraživanja, kao i relevantne teorije jasno ukazuju da neposredna socijalna sredina, posebno roditeljska porodica kao faktor primarne socijalizacije, utiču na formiranje ličnosti i stavova kod djece, uključujući i uticaj na njihova nepoželjna ponašanja.
“Ključni podatak, kada je o edukacijama riječ, jeste nalaz da oni koji su bili na edukacijama u značajno manjoj mjeri upražnjavaju nepoželjna ponašanja u odnosu na one koji nisu pohađali edukacije. Dakle, edukacije i radionice sa učenicima se mogu smatrati veoma efektivnim mehanizmom prevencije nepoželjnih ponašanja “, rekla je Mijušković.
Ona je skrenula pažnju i na podatak da učenici izlaze u grad veoma često, gotovo 30 odsto njih izlazi svaki dan, a utvrđeno da da su oni koji svakodnevno izlaze u grad pod većim rizikom od korišćenja psihoaktivnih supstanci”.
Mjerenjem socijalnog povjerenja utvrđen je jako nizak nivo interpersonalnog povjerenja kod učenika.
Gotovo polovina roditelja, po mišljenju učenika, bi bili manje ili više tolerantni pri saznanju da njihova djeca (oni) konzumiraju alkohol.
Na osnovu rezultata istraživanja upućene su preporuke Vladi Crne Gore, ministarstvima prosvjete, zdravlja, rada i socijalnog staranja, sporta i mladih, kao i ministarstvu kulture ali i lokalnim samoupravama.
Zaštitnik je Vladi preporučio da utvrdi sveobuhvatnu nacionalnu strategiju za djecu, zasnovanu na pravima djeteta definisanim Konvencijom UN-a o pravima djeteta.
Takođe, preporučeno je i uspostavljanje odgovarajućeg i transparentnog sistema finansiranja za usluge promovisanja, prevencije i liječenja bolesti zavisnosti, uključujući garanciju da se osnovne usluge zaštite pružaju djeci i porodicama besplatno.
Imajući u vidu značaj zdravlja djece za njihov razvoj i društvo u cjelini, Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore sproveo je anketno istraživanje i sačinio poseban izvještaj, kako bi se utvrdila rasprostranjenost bolesti zavisnosti kod djece osnovnoškolaca i srednjoškolaca u Crnoj Gori. Za potrebe istraživanja, na osnovu prethodno utvrđenog projektnog zadatka i metodologije istraživanja, angažovani su eksterni istraživači na čelu sa prof. dr Milošem Bešićem, sa ciljem da samo istraživanje i njegovi rezultati budu što objektivniji i zasnovani na realno utvrđenim pokazateljima. Istraživanje je realizovano anketnom metodom (upitnik ).
