Bez tehničkih, normativnih i proceduralnih priprema, crnogorsko društvo ne može dobiti efikasne elektronske usluge. Ako se preskoči neki od tih koraka, dobijamo samo privremena rješenja. Uvođenje eUsluga zahtijeva i intenzivnu edukaciju građana, koji nijesu dovoljno upoznati sa prednostima digitalizacije, a dodatna obuka potrebna je i zaposlenima u institucijama, zaključeno je na okruglom stolu „Javne usluge za roditelje i djecu koje treba digitalizovati“, koji je održan u Podgorici u organizaciji udruženja Roditelji.
Kako je kazala šefica Odsjeka za portale i servise u Ministarstvu javne uprave Vesna Simonović, proces digitalizacije definisan je kao jedan od ključnih prioriteta u COVID oporavku i shodno tome resorno ministarstvo je kroz strateška dokumenta prepoznalo brojne aktivnosti koje će doprinijeti digitalizaciji procesa.
„U prethodnih godinu dana u saradnji sa UNDP-om sprovodimo i jedan veoma bitan projekat ’eUsluge i digitalna infrastruktura kao odgovor na COVID-19’“, rekla je ona.
Simonović je navela da je ove godine planirano unapređenje postojeće usluge eStudent kako bi se obezbijedio upis i na privatne fakultete, a poboljšana je i usluga upisa u predškolske ustanove. Omogućen je i onlaj upis u đačke domove za učenike srednjih škola, a planiran je i onlajn upis u studentske domove.
Ona je najavila da je među prepoznatima još 14 onlajn usluga. Neke od njih su onlajn plaćanje poreza na nepokretnost i zakazivanje termina za vjenčanje u saradnji sa Glavnim gradom, registracija NVO i pregled kazni, kao i plaćanje iz registra kaznenih i prekršajnih evidencija.
Projektni menadžer UNDP-a Boris Rebić istakao je da su prepoznali da je građanima, ali i zaposlenima u javnoj upravi, potrebna detaljna edukacija o korišćenju digitalnih usluga.
„Delegacija Evropske unije finansirala je projekat koji realizujemo konkretno sa Ministarstvom javne uprave, koji obuhvata tri oblasti. To su unapređenje digitalne infrastrukture, oblast razvoja prioritetnih digitalnih usluga i podizanje svijesti javnosti o značaju i benefitima eUsluga“, rekao je Rebić.
Hitno treba obezbijediti, smatra on, i unapređivanje jedinstvenog sistema za razmjenu podataka između institucija.
Prema riječima Aleksandre Džankić iz Direkcije za lične isprave i prebivalište MUP-a, interesovanje građana za mogućnosti i korišćenje svega onoga što pruža elektronska lična karta i dalje je nedovoljno i malo njih aktivira sertifikate za lični potpis i identifikaciju. Potrebno je raditi na podizanju povjerenja građana prema državnih institucijama i edukaciji o mogućnostima koje im se pružaju.
Ona je podsjetila da je u martu MUP pustio u rad servis koji se može koristiti uz elektronsku ličnu kartu, koji omogućava građanima da izvade za sebe ili svoju maloljetnu djecu izvod iz registra rođenih i uvjerenja o državljanstvu i prebivalištu.
Da građani nijesu dovoljno upoznati sa mogućnostima koje im pružaju servisi i portali Ministarstva prosvjete smatra i Milinka Sekulić, konsultant za medije u tom Vladinom resoru.
„Ministarstvo prosvjete nudi niz naprednih elektronskih usluga svojim korisnicima, od nastavnog osoblja do roditelja i učenika sva tri nivoa obrazovanja“, kazala je ona.
Načelnica Odsjeka za razvoj informacionog sistema Fonda za zdravstveno fonda Crne Gore Lejla Reković naglasila je da su servisi portala eZdravlje veliku popularizaciju doživjeli tokom COVID krize.
Ona je podsjetila da su uoči pandemije razvijeni servisi za onlajn naručivanje terapija za hronična oboljenja, doznaka, kao i potvrda za upis djece u vrtić i oslobađanje od aktivnosti na časovima fizičkog vaspitanja.
„COVID kriza je pokazala da je strah odigrao ključnu ulogu u popularizaciji naših servisa, pa je od 300.000 pinova 244.164 dodijeljeno u periodu kada smo na našem portalu omogućili da svaki korisnik može sam sebi da dodijeli pin“, rekla je Reković.
Kako ističu iz udruženja Roditelji, ta organizacija je prethodnih mjeseci sprovela dvije onlajn ankete, koje su obuhvatile više od 1.000 roditelja iz gotovo svih opština. Jedna anketa odnosila se na dostupnost i kvalitet usluga koje koriste roditelji i djeca u opštinama u kojima žive, a druga tema bile su usluge koje bi trebalo digitalizovati.
„Najveći procenat ispitanika prepoznao je kao najbolje usluge upis djece u vrtić/skolu (21.9 odsto), prijave za dječiji dodatak (21.4 odsto), kao i elektronski dnevnik (18 odsto).
Najveći stepen nezadovoljstva iskazali su kada je riječ o oblasti zdravstva (19,7 odsto), obrazovanja (11,8 odsto), a na trećem mjestu sa 9,1 odsto nezadovoljnih našla se oblast socijalnog staranja.
Prema rezultatima druge ankete, roditelji su u najvećem broju ocijenili da bi im značilo da se digitalizuje usluga izdavanja uputa za kontrolne preglede djece u bolnicama (36,7 odsto), kao i izdavanje i preuzimanje doznaka za trudničko/porodiljsko bolovanje ( 25 odsto).
Čak 47,3 odsto anketiranih roditelja smatra da je komplikovana procedura ostvarivanja prava iz oblasti socijalne zaštite, a postupkom vađenja ličnih dokumenata i upisom u matične knjige nezadovoljno je 39,3 odsto roditelja. Prema rezultatima ankete, većini roditelja (77,9 odsto) značilo bi da bude digitalizovana usluga vađenja lične karte i pasoša. Među anketiranim, 57 odsto njih, smatra da prijave za dječiji dodatak takođe treba da budu dostupne kao eUsluga“, navode iz ove asocijacije.
Kako su saopštili organizatori, ovaj okrugli sto, kao i dvije sprovedene ankete posvećene eUslugama, dio su projekta Inkluzivno kreiranje lokalnih javnih politika i usluga, koji je podržan kroz program OCD u Crnoj Gori – od osnovnih usluga do oblikovanja politika − M’BASE, koji sprovodi Centar za građansko obrazovanje (CGO), u partnerstvu sa njemačkom fondacijom Friedrich-Ebert-Stiftung (FES), Centrom za zaštitu i proučavanje ptica Crne Gore (CZIP) i Politikon mrežom, a u saradnji sa Ministarstvom javne uprave i Ministarstvom evropskih poslova Vlade Crne Gore. Program finansira Evropska unija, a kofinansira Ministarstvo javne uprave.
Lj. V.