Ministarka nauke dr Sanja Damjanović je na redovnom kontrolnom saslušanju na Odboru za prosvjetu, nauku, kulturu i sport Skupštine Crne Gore ocijenila da su ulaganja u nauku, pored uvećanja sredstava za posljednje dvije godine, i dalje na niskom nivou.
Na tematskoj sjednici pod nazivom “Ulaganja u nauku u Crnoj Gori: realizovano - planirano“, predsjednik Odbora Radule Novović, obrazložio je inicijativu za održavanje kontrolnog saslušanja ukazujući na značaj nauke kao oblasti koja je prepoznata kao veoma bitna za razvoj društva. On je podsjetio da je Odluka o Kontrolnom saslušanju donesena radi pribavljanja informacija o značajnim ulaganjima u oblasti nauke u Grnoj Gori i benefitima koji su, na taj način, omogućeni istraživačkoj zajednici. Takođe, istakao je da se, posljednjih godina, značajan iznos sredstava iz budžeta Crne Gore opredjeljuje za ovu potrošačku jedinicu i, iz godine u godinu, povećava. Uvidom u Zakon o Budžetu Crne Gore za 2019. godinu, konstatovano je da su za Ministarstvo nauke predviđena budžetska sredstva u iznosu 5.082.306,21 €, što predstavlja povećanje oko 10 odsto u odnosu na prethodnu godinu. Takođe, sredstva opredijeljena za pomenuti resor za 2018. godinu, iznosila su 4.605.016,60 €, što je predstavljalo povećanje 63 posto u odnosu na prethodnu, 2017. godinu. Sredstva za 2017. godinu iznosila su 2.819.916,60 €.
Ministarka Damjanović je istakla da naučnoistraživačka djelatnost, svakako, nije sama sebi cilj, nego je cilj cjelokupan razvoj društva. Ukazala je da su ulaganja u nauku čak i do pet do šest puta manja u odnosu na srednju vrijednost kada su u pitanju zemlje Evropske unije, a do tri puta manja u odnosu na određene zemlje regiona.
Ona je navela da je jedan od ključnih problema odliv talenata koji bi mogli da doprinesu razvoju u oblasti nauke.
Ministarka nauke se, takođe, osvrnula na jedan od najznačajnijih programa za istraživanje i inovacije Horizont 2020, u koji države članice EU i pridružene članice ulažu čak 80 milijardi eura za period od sedam godina i podsjetila da se Crna Gora, po prvi put, u 2017. godini, našla na prvom mjestu, sa stopom uspješnosti od 25%.
Damjanovićeva je ukazala na značaj povezivanja akademskog i privrednog sektora, navodeći Program za dodjelu grantova za naučnoistraživačke projekte, kojim su opredijeljena sredstva od milion eura, a koji bi trebalo da doprinesu podizanju kapaciteta naučnih timova u Crnoj Gori.
Ona je istakla da je potrebno povratiti povjerenje u privredni sektor i naglasila da je,
na strateškom nivou, 2018. godinu obilježio proces izrade Strategije pametne specijalizacije, koji je imao snažnu dinamiku, kao i da je urađen prema metodologiji Udruženog istraživačkog centra (JRC) Evropske komisije, uz učešće Crne Gore u S3 platformi i kontinuiranu podršku JRC eksperata. Navela je da je urađena temeljna kvantitativna i kvalitativna analiza, kao i da je realizovan proces preduzetničkog otkrivanja u okviru kojeg su održane dvije konferencije i široke konsultacije u saradnji sa privrednom zajednicom. Vlada Crne Gore usvojila je Smjernice strategije pametne specijalizacije (2019-2024) u decembru 2018. godine, dok se usvajanje strategije očekuje u prvoj polovini 2019. godine, čime će najvjerovatnije Crna Gora biti prva zemlja koja je usvojila ovu Strategiju poslije EU28.
Ministarka nauke je, takođe, navela program podsticanja inovativnih startapova u Crnoj Gori (2019-2021), koji je usvojila Vlad, a koji je rezultat polugodišnje saradnje u okviru nacionalnog Partnerstva, uz kreiranje inovacionog ekosistema i ekspertske podrške, dobijene kroz projekat iz Horizont 2020 programa “Podrška razvoju politika - Ka preduzetničko-inovacionom ekosistemu Crne Gore“. Ona je istakla da će taj program doprinijeti stvaranju atraktivnih uslova za crnogorski inovativni ekosistem, sa fokusom na inovativne startapove.
Članovi Odbora su postavili pitanja koja se odnose na mogućnosti povećanja ulaganja u nauku, sa kojim se izazovima Ministarstvo suočava u procesu ulaganja u privredni sektor i kako učiniti oblast nauke atraktivnijom. Zatim, pitanja su se odnosila na pojašnjene pojma pametne specijalizacije i postojanje saradnje sa Crnogorskom akademijom nauka i umjetnosti i Dukljanskom akademijom nauka i umjetnosti. Članove Odbora je interesovalo i da li su građani dovoljno informisani o programima i projektima Ministarstva nauke i što će se uraditi, u narednom periodu, u cilju sprečavanja odliva talenata. Takođe, iskazano je interesovanje za Inicijativu za uspostavljanje Međunarodnog instituta za održive tehnologije na prostoru Jugoistočne Evrope (SEEIIST), kao i za saradnju sa naučnom dijasporom.
Ministarka Damjanović je, između ostalog, članove Odbora upoznala sa jednim od najvažnijih segmenata međunarodne saradnje u Jugoistočnoj Evropi, u oblasti istraživanja i novih tehnologija, koji je definisan kao dugoročni cilj, a odnosi se na regionalni projekat uspostavljanja Međunarodnog instituta za održive tehnologije na prostoru Jugoistočne Evrope (SEEIIST) – „Hadronska kancer terapija i istraživanje u oblasti biomedicine pomoću protona i težih jona“.
Ona je zaključila da nauka nije za nauku, već da je nauka za društvo, kao i da ulaganje u nauku treba da bude prioritet za Crnu Goru, jer je to jedan od uslova za napredak društva.
Priredila O. Đ.