Poboljšanje kvaliteta svih nivoa obrazovanja, stvaranje dostupnijeg besplatnog obrazovnog sistema, koji bi se temeljio na znanju a ne na statusu i poziciji u društvu, bolje usklađivanje obrazovanja sa potrebama tržišta rada, stvaranje uslova za sticanje i praktičnu primjenu teorijskih znanja i vještina, kreiranje modela za nagrađivanje najboljih učenika i studenata ali i prosvjetnih radnika, ciljevi su kojima se Ministarstvo prosvjete rukovodilo prilikom koncipiranja izmjena postojećih zakona o obrazovanju, kazao je ministar prosvjete dr Damir Šehović, predstavljajući na konferenciji za novinare najznačajnije izmjene važećih zakona o obrazovanju i najavio da od danas zvanično počinje javna rasprava o predloženim novinama.
U njihovoj izradi učestvovali su predstavnici obrazovnih ustanova od predškolskog do visokog obrazovanja, sindikata, nevladinih organizacija, Privredne komore, Unije poslodavaca, Studentskog parlamenta. Oni su uspjeli da za svega nekoliko mjeseci zaokruže svih osam zakona iz oblasti obrazovanja: Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju, Zakon o predškolskom vaspitanju i obrazovanju, zakon o osnovnom obrazovanju i vaspitanju, Zakon o vaspitanju i obrazovanju djece s posebnim obrazovnim potrebama, Zakon o gimnaziji, Zakon o stručnom obrazovanju, Zakon o obrazovanju odraslih i Zakon o visokom obrazovanju. U IV kvartalu biće urađen Zakom o akademskom integritetu.
OSNIVANJE FONDA ZA KVALITET I TALENTE
Izmjenama Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju predviđeno je osnivanje Fonda za kvalitet i talente. Razlog je, kako je kazao ministar Šehović, želja da se kreiraju mehanizmi za nagrađivanje najboljih učenika i studenata, ali i njihovih profesora. Intencija je da sena ovaj način pažnja usmjeri na najbolje u ovom društvu. Izvori sredstava za ovu namjenu su budžet i preraspodjela sredstava unutar resora. Sredstva iz preraspodjele sopstvenih prihoda biće korišćena i za unapređivanje nastave i uslova u školama i to prvo tamo gdje je najpotrebnije − u seoskim školama.
Druga bitna izmjena je otvaranje prostora da se nastava iz pojedinih ili svih predmeta realizuje na engleskom jeziku. U tom cilju, u saradnji sa Britanskim savjetom osmišljen je pilot projekat koji će se do septembra realizovati u pet osnovnih škola (Podgorica, Nikšić, Berane i Petrovac). Nastavnici koji će učestvovati u projektu već su prošli obuku i zadovoljili određene standarde.
U skladu sa vladinim opredjeljenjem da se vrši kadrovska obnova, mandat direktorima i pomoćnicima direktora ograničen je na dva, s tim da se postojeći računa kao prvi. Takođe, direktori mogu biti razriješeni ukoliko tokom eksterne evaluacije dobiju ocjenu nezadovoljava.
Zakonom o predškolskom vaspitanju i obrazovanju u te ustanove uvodi se engleski jezik za djecu uzrasta od tri godine. Norma nastavnika je 26 časova adužina trajanja časa 30 minuta. Od septembra će biti angažovana 34 nastavnika engleskog jezika. Predškolskim ustanovama biće omogućen izlazak na tržište, tj. organizovanje događaja, rođendana, čuvanje djece, s ciljem efikasnije iskorišćavanja prostornih, kadrovskih i ostalih kapaciteta, kako bi se ta sredstva iskoristila za unapređenje sistema tih ustanova.
NORMA NASTAVNIKA SMANJENA NA 18 ČASOVA
Zakonom o osnovnom obrazovanju i vaspitanju smanjena je norma nastavnika na 18 časova, a nastavnicma razredne nastave norma je usklađena sa obrazovnim programom. Tu izmjenu uslovila je činjenica da je novim nastavnim planom za osnovno obrazovanje, koji će se primjenjivati od septembra ove godine, nastavni plan rasterećen za 10 odsto. Ovim zakonom smanjen je broj učenika u odjeljenju i sada može biti 28, a uz saglasnost ministra do 30. Do sada je to bilo 30, odnosno 33. Takođe, nastava engleskog jezika obavezna je od prvog razreda osnovne škole, a drugi strani jezik od VI razreda.
Zakonom o vaspitanju i obrazovanju djece s posebnim obrazovnim potrebama značajno je unaprijeđen položaj asistenata u nastavi. Umjesto ugovora o volonterskom radu, predviđeno je njihovo zapošlavanje na osnovu ugovora o radu na određeno vrijeme, uz sva prava koja to podrazumijeva, uključujući znatno veća primanja od dosadašnjih a asistente će ubuduće angažovati škola.
NOVI KONCEPT MATURSKOG ISPITA
Zakonom o gimnaziji uvode se se specijalističke gimnazije, tj. gimnazije se sada osnivaju kao opšte i specijalističke (matematičke, filološke, sportske...). Uvodi se i bodovni limit za upis u gimnaziju. Niame, potrebno je da učenik ostvari minimalan broj bodova po osnovu uspjeha na eksternoj provjeri znanja na završetku osnovnog obrazovanja i dva predmeta od značaja. Uvodi se i novi koncept maturskog ispita. Učenik će polagati tri predmeta eksterno (do sada četiri) i to od 2020/2021. godine. I u gimnaziji je broj učenika smanjen na 28.
DUALNO OBRAZOVANJE
Zakonom o stručnom obrazovanju podstiču se poslodavci da se aktivno uključe u stručno obrazovanje − dualno obrazovanje. Sredstva za nadoknadu učenicima u I i II razredu biće obezbijeđena iz budžeta Ministarstva, a u III naknade su obaveza poslodavaca. Ograničena je dužina trajanja profesionalne prakse na 15 dana da bi akcenat bio na praktičnom obrazovanju tokom nastavne godine. Uveden je i bodovni limit za upis u stručnu školu, tj. potrebno je da učenik ostvari minimaln broj bodova po osnovu uspjeha na eksternoj provjeri nakon završetka osnovnogobrazovanja i uspjeha iz dva predmeta od značaja. Smanjena je norma časova nastavnika praktičnog obrazovanja sa 24 na 22, broj učenika u odjeljenju na 28. Ovim zakonom izmijenjen je i koncept stručnog ispita. Stručni ispit za nastavak obrazovanja polaže se iz tri dijela (do sada četiri) od školske 2020/2021. godine. Proširene su i nadležnosti Državne komisije za maturu (gimnazijsku i stručnu).
Zakonom o obrazovanju odraslih data su bliža pojašnjena odredba za andragoško osposobljavanje koje je uslov za licenciranje organizatora obrazovanja odraslih. Andragoško osposobljavanje sprovodi Centar za stručno obrazovanje koji najmanje dva puta godišnje organizuje osposobljavanje zainteresovanih kandidata.
BESPLATNE STUDIJE
Najznačajnije izmjene predviđene su Zakonom o visokom obrazovanju. Osnovne i master studije za studente Univerziteta u Crnoj Gori biće po prvi but besplatne. Osnovne studije po reformisanom modelu studija 3+2+3 realizovaće se od studijske 2017/2018. godine kao besplatne. Master studije po reformisanom modelu počeće 2020/2021. takođe kaobesplatne. Student koji ne ostvari 45 ECTS kredita gubi status budžetski finansiranog studenta.
Zakonom se uspostavlja nova struktura studijskih programa po modelu 3+2+3 (osnovne, master i doktorske studije), a promjena modela ima za cilj bolji kvalitet, prepoznatljivost i mobilnost crnogorskih studenata.
Biće obezbijeđena nezavisnost i transparentnost u rada Savjeta za visoko obrazovanje čije će članove birati Skupština na predlog Vlade.
NOVI MODEL FINANSIRANJA I OBAVEZNA PRAKTIČNA NASTAVA
Zakonom je predviđeno osnivanje nezavisne Agencije za obezbjeđenje kvaliteta visokog obrazovanja po uzoru na evropske zemlje s ciljem kontrole kvaliteta ovog nivoa obrazovanja. Agencija će ocjenjivati kvalitet ustanove prilikom osnivanja (akreditacija), imenujući komisije koje uključuju inostrane eksperte. Novina su i periodične ocjene kvaliteta rada ustanova visokog obrazovanja na zahtjev ovlašćenog organa ustanove ili Ministarstva.
Predviđen je i novi ugovorni model finansiranjaprema kojem će javna ustanova, odnosno Univerzitet Crne Gore zaključivati sa državom ugovor o finansiranju za realizaciju studijskih programa. Time će se obezbijediti veća izdvajanja za Univerzitet, ali se postiže i njegova veća odgovornost, budući da dodjela sredstava zavisi od stepena realizacije obaveza.
Izmjenama ovog zakona predviđena je obavezna praktična nastava čija zastupljenost po predmetu, odnosno u godini treba da bude najmanje 25 odsto.
Lj. V.