Treći međunarodni simpozijum iz oblasti muzičke pedagogije (SIMPED) okupio je na Cetinju oko 50 učesnika iz SAD-a, Australije, Nigerije, Poljske, Mađarske, Njemačke, Turske, Sjeverne Makedonije, Hrvatske, Srbije, Bosne i Hercegovine. Ovaj dvodnevni skup je prepoznat u međunarodnim naučnim krugovima kao značajno mjesto okupljanja pod krilaticom „Muzička pedagogija – izazov, inspiracija i kreacija“. U 12 sesija predstavljeni su radovi iz oblasti opšte muzičke pedagogije, metodike nastave solfeđa i instrumentalne pedagogije.
Događaj je upotpunjen izložbom radova, inspirisanih odabranim muzičkim djelima, učenika Srednje likovne škole „Petar Lubarda“ na Cetinju. Organizator i domaćin SIMPED-a je Muzička akademija na Cetinju, a među brojnim pokroviteljima su Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Podgorica (ZUNS), Rektorat Univerziteta Crne Gore (UCG), Ministarstvo kulture, te Kraljevsko pozorište „Zetski dom“.
Predsjedavajuća simpozijuma prof. dr Jelena Martinović-Bogojević naglasila je da „SIMPED ove godine uspešno raste stvarajući razmjenu ideja, multidisciplinarnu i interdisciplinarnu perspektivu muzičke pedagogije i muzičkog obrazovanja, iz međunarodne, da kažemo interkontinentalne perspektive.“
„Živimo u krhkim vremenima i kao pedagozi i muzičari čvrsto vjerujemo da muzika može pomoći novim generacijama da se izraze, kanališu svoje strahove, stvore novi kvalitet i razgovaraju sa nama jezikom savremenih muzičkih žanrova kako bismo ih razumjeli bolje. Teme o kojima će se raspravljati daće nam neke odgovore, verujemo optimistično i ohrabrujuće da je moć muzike velika, vječna i univerzalna. Da je glas muzike autentičan glas djece i mladih širom svijeta i most ka njihovoj interkulturalnoj komunikaciji. Zato je naša uloga muzičkih edukatora jedinstvena, sjajna, izazovna, inspirativna... Zato smo tu da još jednom otvorimo vrata novim znanjima, perspektivama i mrežama“, poručila je Martinović-Bogojević.
Predsjednica međunarodnog Naučnog odbora skupa doc. dr Vedrana Marković poželjela je dobrodošlicu gostima u grad kulture, tradicije i muzeja.
Prvi muzički pedagozi na Cetinju bili su stranci, koji su u Crnu Goru dolazili od druge polovine 19. vijeka i svojim znanjem, entuzijazmom i ljubavlju prema muzici započeli razvoj muzičke pedagogije kod nas. Danas, decenijama kasnije, ponosni smo što Osnovna muzička škola „Savo Popović“ uspješno radi na Cetinju više od 70 godina, a Muzička akademija pod okriljem UCG više od 40 godina. Naša ustanova, koja predstavlja krovnu instituciju kada je riječ o muzičkom obrazovanju u Crnoj Gori, sa ponosom je domaćin ovako značajnog simpozijuma.
Interesovanje za ovogodišnji skup iskazalo je preko 50 naučnika i muzičkih pedagoga iz Evrope, Amerike, Afrike i Australije, koji su razmijenili svoja razmišljanja, ideje, metodološka gledišta, istraživanja, rezultate i iskustva dobre prakse. U okviru 12 sesija, sa inovativnim temama iz oblasti opšte muzičke pedagogije, metodike nastave solfeđa i instrumentalne pedagogije, kao i temama od opšteg značaja za muzičko obrazovanje, čine da ovaj simpozijum opravda postavljene standarde kada je riječ o naučnim skupovima i nastavi, da bude omiljeno mjesto susreta, gdje se razmjenjuju mišljenja, stavovi i dobra energija. Ovo je divna prilika da naši studenti upoznaju eminentne predavače sa akademija i fakulteta iz cijelog svijeta, da prošire svoje vidike i da ih sve zajedno inspirišemo da i sami postanu kreativni, inovativni i posvećeni muzički pedagozi.
„Bez obzira odakle dolazimo, u kakvoj obrazovnoj ustanovi predajemo i ko su naši učenici, pitanja u muzičkoj pedagogiji su skoro uvijek ista – kako motivisati učenike, koja nastavna sredstva i postupke koristiti, kako stalno unapređivati nastavu. Vaša izlaganja će dati odgovore na neka od ovih pitanja i nadam se da ću sve nas podstaći da razmislimo o tome kako kreirati časove muzike, gde pronaći inspiraciju, kako odgovoriti na izazove koje nam savremeno doba postavlja”, kazala je Marković.
Za kvalitetnu nastavu neophodni adekvatni udžbenici
Da bi bilo koja nastava bila kavlitetna, potrebno je obezbijediti kvalitetnu udžbeničku literaturu. Bez obzira na ubrzan razvoj tehnologije, sve veću upotrebu elektronskih medija u nastavi, udžbenik i dalje ostaje nazaobilazan i neophodan dio nastave.
Iako se muzička pedagogija u Crnoj Gori snažno razvija poslije Drugog svjetskog rata, osnivanjem osnovnih i srednjih muzičkih škola, decenijama je u nastavi korišćena strana udžbenička literatura za sve stručne muzičke predmete. Poteškoće su nastajale na prvom mjestu zbog nepodudarnosti u sadržajima nastavnih programa propisanih u Crnoj Gori i udžbeničke literature koja se bazirala na drugačijim programima, što je nastavnicima otežavalo rad. Učenici su u svijet muzičke pismenosti ulazili bez poznavanja svog maternjeg muzičkog jezika, jer u udžbenicima koji su bili u upotrebi nije bilo sadržaja iz crnogorske muzičke baštine. Počevši od 2016. godine, ova situacija počinje da se mijenja, jer tada izlazi iz štampe prvi udžbenik za premet Solfeđo Muzički koraci 1, namijenjen učenicima prvog razreda reformisane devetogodišnje osnovne muzičke škole.
Na temu „Razvoj udžbeničke literature za muzičku umjetnost u Crnoj Gori‟ pripremila je referat Nadica Vukčević, urednica u ZUNS-u, jedinoj izdavačkoj kući u Crnoj Gori koja se bavi publikovanjem udžbeničke literature za osnovne i srednje škole.
Prema njenim riječima, za razvoj muzičkog obrazovanja djece i omladine u Crnoj Gori od velikog značaja je izdavačka djelatnost koja obuhvata udžbenike za predmet Muzička kultura u osnovnoj školi i gimnaziji. Kao posebno značajno, istaknuto je publikovanje udžbeničke literature za osnovne i srednje muzičke škole.
ZUNS je 2004. godine počeo samostalno objavljivanje udžbenika za muzičku umjetnost
Iako je Zavod kao zasebna institucija osnovan 1995. godine, sopstvenu produkciju udžbeničke literature iz oblasti muzičke umjetnosti započeo je 2004. godine kada se krenulo s reformom obrazovanja u Crnoj Gori. Ohrabrujući domaće autore, nastavnike i naučne radnike, Zavod veoma brzo samostalno objavljuje udžbeničke komplete za predmet Muzička kultura za svih devet razreda reformisane osnovne škole. Tako nastaju Muzička čarolija 1, 2 i 3, kao i Muzička kultura 4, 5, 6, 7, 8 i 9. Objavljeni su udžbenici za gimnaziju Muzička umjetnost za I ili II razred gimnazije i Muzika ‒ moj jezik, udžbenik i 6 CD-ova, izborni predmet za III ili IV razred gimnazije kao dopuna maturskog standrada. Prije nekoliko godina objavljene su i Muzičke aktivnosti u predškolskom vaspitanju i obrazovanju ̶ priručnik za vaspitače u predškolskim ustanovama.
Na inicijativu naše istaknute muzičke pedagoškinje i autorke dr Vedrane Marković, Zavod započinje objavljivanje niz udžbenika za osnovnu muzičku školu – Muzički koraci 1, 2, 3 i 4. Uz prvi udžbenik, Muzički koraci 1, izdat je i odgovarajući CD koji podržava početno muzičko opismenjavanje na maternjem jeziku.
Ohrabreni odličnim prijemom ovih udžbeničkih kompleta za osnovnu muzičku školu kod učenika i nastavnika, Zavod je raspisao konkurse i za prve udžbenike za srednju muzičku školu, dobivši na taj način dva rukopisa udžbenika: Solfeđo za I i II razred za obrazovne programe: Muzički saradnik i Muzički izvođač i Harmonija sa harmonskom analizom za II I III razred za obrazovni program: Muzički izvođač.
Da ZUNS razmišlja o muzici i u okviru naše vanudžbeničke literature, svjedoči i izdanje „Muzika i mi‟, autorke Mirjane Rajčić, objavljene u okviru biblioteke „Vodič‟, koja je namijenjena široj čitalačkoj publici, s akcentom na muzikoterapiji. Autorka koja ima dugogodišnje iskustvo rada u muzikoterapiji upućuje prije svih roditelje, a uz njih sve koji se bave obrazovanjem djece, na terapeutsko dejstvo muzike koje je često zanemareno u vaspitanju i obrazovanju djece i omladine.
Prošle godine objavljena je zbirka narodnih pjesama iz Crne Gore „Tanko poju‟, koje je odabrao i za troglasni dječji ili ženski hor priredio kompozitor, akademik Žarko Mirković. Pripremljen je, i upravo treba da izađe iz štampe nastavak ove zbirke, druga sveska notnih zapisa narodnih pjesama u pripremi istog autora, pod nazivom „Daleko se čuju‟. Ove dvije sveske notnih zapisa za troglasni hor, dječji ili ženski, osim prvobitne namjere da se sačuva i promoviše narodno stvaralaštvo na polju muzike u Crnoj Gori, imaju za cilj približavanje kulturne baštine našim učenicima i jačanje svijesti o potrebi njegovanja interkulturalnosti, koja je osnov za zdravo društvo.
U cilju ohrabrivanja muzičkih pedagoga, budućih autora udžbeničke i vanudžbeničke literature koji će doprinijeti muzičkom obrazovanju djece i omladine, sačuvati muzičku kulturnu zaostavštinu i dati joj, možda i novo umjetničko ruho, ZUNS se odazvao inicijativi Zavoda za školstvo da organizuje jedno takvo savjetovanje – muzičku radionicu. Na zadovoljstvo i organizatora i učesnika, odazvao se veliki broj muzičkih pedagoga kako iz opšteobrazovnih institucija, tako i iz muzičkih osnovnih i srednjih škola. Učesnici radionice upoznati su s procesom rada na jednom udžbeniku: od faze slanja rukopisa na konkurs ili, neposrednim putem ̶ slanjem rukopisa izdavačkoj kući na ocjenu, prvog pregleda recenzentske komisije, preko daljeg timskog rada na zadatim korekcijama i sugestijama za poboljšanje rukopisa predvođeni urednikom izdanja, rada u kojem, u različitim fazama rada na rukopisu učestvuju i drugi brojni saradnici: ilustratori, lektori i korektori, grafički dizajneri, recenzenti i drugi stručni saradnici. Svaka faza rada nosi izazov za svakog učesnika, a posebno za autorski tim.
O konkretnom autorskom iskustvu rada na pojedinim udžbenicima izlagale su autorke Vedrana Marković i Ana Perunović-Ražnatović.
Marković je govorila o značaju udžbeničke literature za nastavu solfeđa, publikovanju prvih crnogorskih udžbenika 2016. godine „Muzički koraci 1‟, metodskim načelima i principims primijenjenim u udžbenicima, te značaju muzičkog opismenjavanja na maternjem muzičkom jeziku. Ona je kratko predstavila udžbenike za osnovnu i srednju muzičku školu za solfeđo.
Perunović-Ražnatović je istakla značaj udžbeničke literature za nastavu harmonije, publikovanje prvog crnogorskog udžbenika za harmoniju, ukazala na metodska načela i principe primijenjene u udžbeniku, te kratko predstavila udžbenike.
Na simpozijumu su predstavljeni i radovi: „Doprinos psihologije muzike obrazovanju i profesiji muzičkih pedagoga‟, „Izazovi interkulturnoga obrazovanja u kontekstu savremene glazbene pedagogije‟, „Boje muzike‟, „Uloga koncertne pedagogije u muzičkom obrazovanju‟, „Da li je Institut za crkvenu muziku samo škola?‟, „Solfeđo u Damaru‟, „Fenomen mikro i makro memorije sa aspekta metodike muzičke pismenosti‟, „Atonalna muzika kao polazište za samostalni stvaralački rad učenika u okviru nastave solfeđa‟, „Efektivne strategije nastavnika instrumenta u školama i studijama – sagledavanje profesionalne prakse nastavnika muzike‟, „Klavirska virtuoznost na primjeru pijaniste Raula Punja‟, „Praktičan prikaz metodike narodnog pjevanja‟, i druge brojne teme iz oblasti muzikologije koje su obrađivane na radionicama.
O. Đ.
