Kapitalizacijom kapaciteta razvijenih sprovođenjem IPA projekta WRECKS4ALL, Univerzitet Crne Gore (UCG) je osnovao prvu istraživačku startap jedinicu za arheologiju pomorstva i podvodnu kulturnu baštinu u okviru Centra za istraživanje, inovacije i preduzetništvo na Pomorskom fakultetu Kotor. Infrastruktura tog fakulteta i Centra je zaslužna za prepoznatljivost rezultata inicijalne faze razvoja ove inovativne jedinice, koja je za godinu dana rada postala član prestižne UNESCO UNITWIN mreže za podvodnu arheologiju.
Laboratorija za arheologiju pomorstva je opremljena najsavremenijom opremom za podvodna istraživanja. Posjeduje ronilačko plovilo sa dva motora, opremu za ronjenje, kamere za digitalizaciju podvodnih lokaliteta, laserski skener, BlueRov2 podvodni robot i komjuterske radne stanice za obradu 3D i prostornih podataka. Podvodna kulturna baština, skrivena ispod talasa Jadranskog mora, postala je dostupna javnosti kroz WRECKS4ALL sobu virtuelne realnosti na Pomorskom fakultetu i WRECKS4ALL mobilnu aplikaciju, interaktivnu online mapu i 3D modele.
U okviru projekta „Podvodni kulturni predjeli Crne Gore“, u saradnji sa hidrografskom jedinicom Zavoda za hidrometereologiju i seizmologiju i Upravom za zaštitu kulturnih dobara, Laboratorija je otpočela digitalizaciju podvodnih lokaliteta i formiranje institucionalne baze podataka. Metodama daljinske detekcije, digitalizovani su podvodni predjeli, ali i olupine francuskog razarača Dag, britanskog aviona Spitfire, parobroda Tihany i Cetinje, torpednih čamaca Higins 78 i Golešnica 91, patrolnog broda PBR 512. Objedinjavanjem podataka, prikupljenih različitim vrstama sonara, stvorena je prva baza podataka koja institucijama olakšava donošenje odluka i upravljanje podvodnom kulturnom baštinom.
Uz podršku Laboratorije za arheologiju pomorstva i institucija opštine Kotor, Pomorski muzej Crne Gore, pokrenuo je manifestaciju Podvodnu kulturni predjeli Crne Gore koja ima za cilj da metode i rezultate istraživanja i digitalizacije približi građanima i turistima. Ostvarena je međunarodna zapaženost rezultata kroz kapitalizaciju na pozivu IPA South Adriatic koja će iskustva razvoja i viziju projekta WRECKS4ALL prenjeti na Albaniju i južnu Italiju. Podvodna kulturna baština i istorija Crne Gore će se promovisati kroz inovativnu video igru u okviru projekta „CreaMare“, a Laboratoriji će za dalji razvoj koristiti iskustva sa Horizon Europe projekta BCTHubs na kome je pridruženi partner.
Laboratorija za arheologiju pomorstva, kao najbrže rastući istraživački startap UCG nastavlja da istražuje i digitalizuje podvodnu kulturnu baštinu omogućavajući njenu budućnost i dostupnost generacijama digitalnog doba.
Time Laboratorija prati viziju razvoja UCG, koji ove godine obilježava pedesetogodišnjicu rada, saopšteno je iz te visokoobrazovne ustanove.
O. Đ.