EPALE je Elektronska platforma za učenje odraslih u Evropi, uspostavljena 2014. godine (https://ec.europa.eu/epale/en). Kofinansira se iz EU fondova u okviru programa Erasmus+, putem Izvršne agencije za obrazovanje, audiovizualnu djelatnost i kulturu.
Na EPALE platformi registrovano je preko 50.000 korisnika i predstavljeni su sistemi obrazovanja odraslih iz 36 zemalja, uz prevod na 24 evropska jezika. U suštini, EPALE je nova višejezička zajednica profesionalaca iz oblasti obrazovanja odraslih, namijenjena prevashodno akterima kreiranja i sprovođenja politike obrazovanja odraslih, nastavnicima/trenerima/instruktorima, akademskikm profesorima i drugim stručnjacima koji rade u oblasti obrazovanja odraslih.
Crna Gora je postala dio EPALE zajednice 2016. godine kada je započela i niz aktivnosti na planu saradnje sa Evropskom komisijom u cilju unapređenja nacionalne politike obrazovanja odraslih i njenog povezivanja sa politikama i praksama drugih zemalja. Shodno navedenom, od januara 2016. godine Crna Gora je potpisnica Ugovora sa Izvršnom agencijom za obrazovanje, audiovizuelnu djelatnost i kulturu (EACEA) o realizaciji projekta „EPALE Nacionalna služba podrške za Crnu Goru“, a ulogu EPALE Nacionalne službe podrške u Crnoj Gori ima Centar za stručno obrazovanje.
DOPRINOS PROMOCIJI CJELOŽIVOTNOG UČENJA
Crna Gora je započela 1. januara ove godine, novi dvogodišnji EPALE ciklus.
U okviru dosada sprovedena dva ciklusa EPALE projekta, realizovan je veliki broj aktivnosti koje su bitno doprinijele promociji cjeloživotnog učenja u Crnoj Gori potencirajući značaj adekvatnog pristupa odraslim polaznicima i korišćenja različitih resursa za učenje.
Veliku podršku Nacionalnoj službi dali su EPALE ambasadori, koji su ostvarili značajne rezultate na planu promocije i doprinosa sadržaju same platforme. Do 2019.godine 12 EPALE ambasadora širom Crne Gore sprovodilo je EPALE aktivnosti upoznajući stručnu javnost sa benefitima ove platforme. Zahvaljujući prije svega radu EPALE ambasadora, Crna Gora je u samom vrhu evropskih zemalja u pogledu doprinosa sadržajima EPALE platforme. Od 2019. godine angažovano je šest EPALE ambasadora.
U okviru ovog projekta objavljene su prve publikacije u obrazovanju odraslih koje se odnose na predstavljanje sistema obrazovanja odraslih, istraživačke analize, didaktičke smjernice za nastavnike i sl.
EPALE projekat podržao je izdavanje prve publikacije „Obrazovanje odraslih u Crnoj Gori i međunarodnim okvirima“ na crnogorskom i engleskom jeziku, gdje se na jednom mjestu mogu pronaći važne informacije o obrazovanju odraslih u Crnoj Gori i na evropskom nivou.
POMOĆ NASTAVNICIMA
Kroz EPALE projekat pružena je značajna podršku nastavnicima i to kroz: osnivanje tri strukovna udruženja nastavnika (turizam, mašinstvo i saobraćaj i informatika); sprovođenje istraživanja o obrazovnim potrebama nastavnika u srednjim stručnim i mješovitim školama kao i onih koji rade u licenciranim ustanovama za obrazovanje odraslih. Na bazi rezultata ovog istraživanja tokom 2018. godine realizovano je 18 obuka za preko 300 nastavnika i date su smjernice za izmjenu Kataloga stručnog usavršavanja nastavnika i izdavanje andragoških priručnika za nastavnike koji realizuju program osnovne škole za odrasle. Priručnici su rađeni na bazi prilagođenih predmetnih programa osnovne škole za odrasle i predstavljaju andragošku, didaktičko-metodičku podršku nastavnicima za rad sa odraslim polaznicima. Priručnici su objavljeni kroz sedam zbirki i predstavljaju svojevrstan vid podrške nastavnicima u cilju lakše i kvalitetnije realizacije predmetnih sadržaja.
U okviru EPALE projekta uspostavljena je informaciona baza o sistemu obrazovanja odraslih, koja predstavlja proširenje jedinstvenog informacionog sistema Ministarstva prosvjete (MEIS). Licencirani organizatori obrazovanja odraslih u obavezi su da redovno unose podatke o programima obrazovanja koje realizuju, polaznicima, nastavnom kadru, izdatim sertifikatima/potvrdama, rezultatima praćenja polaznika nakon završetka obuke i sl.
Prepoznajući značaj uloge nevladinih organizacija u podizanju svijesti građana o važnosti cjeloživotnog učenja i jačanju kulturne svijesti i izražavanja EPALE projekat je podržao i kreiranje prve publikacije o ulozi NVO sektora za razvoj obrazovanja odraslih. U publikaciji je svoje aktivnosti u oblasti obrazovanja odraslih predstavilo preko 30 nevladinih organizacija.
JAČANJE MEĐUNARODNIH VEZA
EPALE projekat je doprinio jačanju međunarodnih veza, kroz uspostavljanje prakse održavanja regionalnih EPALE konferencija uz partnersku saradnju zemalja – Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Slovenije, zatim stručnom usavršavanju zaposlenih kroz učešće na profesionalnim skupovima na evropskom nivou i sl.
Kroz brojne aktivnosti, događaje, medijske promocije, promocije na društvenim mrežama i sl. Ovaj program doprinio je promociji platforme koja je jedinstveni resurs za učenje svim stručnjacima iz oblasti obrazovanja odraslih, kao i promociji sistema obrazovanja odraslih na nacionalnom i evropskom nivou.
Platforma sama po sebi predstavlja značajan izvor informacija, koje stručnjaci iz oblasti obrazovanja odraslih mogu koristiti u svom svakodnevnom radu, informišući se o posljednjim aktuelnostima i dešavanjima u obrazovanju odraslih, o zemljama učesnicama i njihovim obrazovnim sistemima, zahtjevima za projektno partnerstvo, kreiranje zajednica u području prakse i sl.
Na platformi se mogu pronaći teme koje su namijenjene za: podršku onima koji uče kroz prikaz ključnih oblasti kao što su barijere u učenju, imigranti, starija lica, lica sa invaliditetom, socijalna inkluzija, potvrđivanje prethodnog učenja i sl; razvoj sredine za učenje gdje korisnici platforme mogu pronaći sadržaje u okviru oblasti koje se odnose na učenje u zajednici, E-učenje, učenje u zatvorima, neformalno i informalno učenje, škole koje pružaju drugu priliku za učenje, učenje na radnom mjestu; razvoj životnih vještina u okviru čega sekorisnicima daje prostor za unapređenje kompetencija u oblasti finansijske pismenosti, stranih jezika, kulturnog obrazovanja, osnovnih vještina, preduzetništva, zdravstvene pismenosti; dodatno informisanje o politikama u oblasti obrazovanja odraslih prevashodno imajući na umu evropske politike, projekte i finansiranje, nacionalne i regionalne politike i njihovo finansiranje kao i najbolje prakse u oblasti istraživanja i vrednovanja značajno mogu doprinijetu profesionalnom razvoju korisnika platforme; unapređenje kvaliteta u oblasti obrazovanja odraslih kroz teme vezane za mjerenje uticaja, profesionalni razvoj, akreditaciju ustanova za obrazovanje odraslih, osiguranje kvaliteta, profesionalno iformisanje i savjetovanje, metode podučavanja i sl. takođe mogu bitno uticati na profesionalni razvoj stručnjaka iz oblasti obrazovanja odraslih.
DODATNO PREDSTAVLJANJE
U narednom periodu Centar za stručno obrazovanje će u okviru EPALE projekta nastaviti aktivnosti kojima se realizuju ciljevi iz Plana obrazovanja odraslih (2019-2022). Plan je usvojen krajem prošle godine i u velikoj mjeri oslanja se na ključna evropska dokumenta iz ove oblasti. U nastavku realizacije projekta radiće se na dodatnoj promociji obrazovanja odraslih i EPALE platforme putem EPALE namjenskog filma, organizovanja nacionalnih i regionalnih konferencija i drugih edukativnih događaja. Organizovaće se regionalne andragoške obuke predstavnika stejkholdera iz Crne Gore i Bosne i Hercegovine.
U cilju uspostavljanja standarda i procedura za sticanje zvanja trenera u oblasti obrazovanja pripremiće se dokument kojim će se propisati procedure kako se stiče navedeno zvanje. Tokom 2020.godine planirana je izrada priručnika za internu evaluaciju u ustanovama za obrazovanje odraslih.
Poseban akcenat staviće se na regionalnu saradnju i uspostavljanje čvršćih veza na polju obrazovanja odraslih među institucijama koje se bave politikom razvoja i implementacije ovog sistema.
NACIONALNI KOORDINATOR ZA IMPLEMENTACIJU EVROPSKE AGENDE ZA UČENJE ODRASLIH
Osim EPALE projekta značajnu podršku razvoju obrazovanja odraslih u Crnoj Gori poslednjih nekoliko godina, pruža projekat Nacionalni koordinator za implementaciju Evropske Agende za učenje odraslih. Projekat se u Crnoj Gori realizuje od 2015. godine. Koordinaciju drugog ciklusa ovog projekta vrši Ministarstvo prosvjete. Projekat se kofinansira takođe kroz Erasmus+ program.
U dosadašnjoj realizaciji projekta u Crnoj Gori uspostavljena je prva platforma o obrazovanju odraslih www.obrazovanjeodraslih.me, na kojoj se mogu pronaći aktuelnosti u ovoj oblasti, akteri sistema kreiranja, razvoja i implementacije politike obrazovanja odraslih.
U okviru projekta objavljena je prva komparativna analiza nacionalnih strateških pravaca razvoja sistema obrazovanja odraslih sa evropskim smjernicama u ovoj oblasti „Društvo znanja − Ideal kojem se teži“, čiji je autor Gordana Bošković.
Osim gore navedenog dokumenta pripremljen je i „Vodič kroz sistem neformalnog obrazovanja“, koji predstavlja prvi dokument koji informiše opštu javnost o ustanovama za obrazovanje odraslih po opštinama, programima koji se realizuju, načinu sticanja nacionalnih stručnih kvalifikacija i ključnih kompetencija i sl. Tokom ove godine biće objavljena ažurirana verzija ovog vodiča koja će biti dostavljena lokalnim biroima rada. Vodič će biti preveden na engleski i albanski jezik.
Ekspertska grupa, sastavljena od 11 članova iz različitih ustanova sistema pripremila je izvještaj „Analiza sistema obrazovanja odraslih u Crnoj Gori“, koji predstavlja svojevrstan prikaz ove oblasti posmatrano iz ugla brojnih institucija vladinog i nevladinog sektora. Ovaj dokument preveden je na engleski jezik i na bazi datih preporuka trenutno se radi izvjestaj za 2018. godinu.
U nastavku realizacije projektnih aktivnosti planira se značajan kvalitativni napredak obrazovanja odraslih u smislu stavljanja nacionalnog fokusa na ovaj segment obrazovne politike kao značajnog resursa za društveno-ekonomski rast i razvoj. Stoga, ocjenjuje se da je projektna podrška imala do sada posebno značajnu ulogu u promociji i razvoju nacionalnog sistema obrazovanja odraslih.
Gordana Bošković,
samostalni savjetnik I za obrazovanje odraslih,
EPALE kontakt osoba za Crnu Goru
