Studentkinje Prirodno-matematičkog fakulteta UCG Jovana Doknić i Ivona Božović boravile su na Institutu Jožef Štefan u Ljubljani, na Odsjeku za eksperimentalnu fiziku elementarnih čestica, u okviru saradnje crnogorskog i slovenačkog RD50 tima, gdje je odrađena obuka na naučnoj opremi tranzijentnih struja indukovanih ps-laserom u cilju karakterizacije silicijumovih mikronskih senzora.
Studentkinje suposjetile i Reaktorski centar na JSI i prošle obuku ozračavanja uzoraka na reaktoru, kao i zaštitu od radijacije (obuka je odrađena u saradnji sa prof. Radojkom Jaćimovićem).
Nakon treninga na JSI, studentkinje su tri nedjelje boravile na EU laserskoj infrastrukturi ELI Beamlines koja gradi za sada najjači svjetski laser. One su se upoznale sa konceptom dvo-fotonske absorpcije koja je jedino moguća sa femtosekundnim laserima (dužina impulsa je 35-60 fs). Naučile su i da same izgrade set-up i fokusiraju laserski snop (repeticija - 1KHz, dužina signala 35-60 fs). Proučavale su oštećenja (izazvana radijacijom - neutronima na Reaktoru) u, za sada, najsavremenijim vremenskim senzorima - LGAD (Low Gain Avalanche Diode) koji kombinuje osobine PIN-a i PAD (Photon Avalanche Diode)-a), ali sa umjerenim unutrašnjim lavinskim efektom pojačanja. LGAD je namijenjen vremenskom detektoru za CMS i ATLAS, a biće korišćeni i za protonski CT (Computing Tomography) scan i monitoring protonskog i jonskog snopa kod radio terapije. LGAD je takođe i jedan od kandidata za 4D tracking na FCC. 4D tracking je tehnika nedavno omogućena LGAD-om (istovremeno mjerenja vremenskih i prostornih koordinata -x,y,z,t) koja će omogućiti i 5D kalorimetriju (x,y,z,t,E) na budućim sudaračima i u centrima za radioterapiju.
Osim toga, tokom boravka na ELI-ju, Ivona i Jovana su posjetile i Institut za fiziku koji je dio Češke akademije nauka i umjetnosti i tamo imale priliku da se upoznaju sa njihovom laboratorijom za razvoj Silicijumovih detektora (u okviru ATLAS kolabracije) i naučile da urade postavljanje senzora na readout board, kao i da koriste najsavremeniju probe station (sondnu stanicu) za testiranje strujnih i naponskih karakteristika mikronskih senzora (LGAD je 50 mikronski senzor).
Treningom na ELI rukovodio je Dr Mateusz Rebarz. Inače, trening je dio projekta kojim rukovodi prof. Gordana Lastovička-Medin sa PMF-a (Principal Investigator). Rezultat ovog projekta je i specijalizovana naučna TCT-SPA & TPA-TCT mjerna instrumentalna tehnika razvijena i postavljena na ELI za R&D (Research and Development) state-of-the-art senzora za pp (CERN), kao i za electron-jonske sudarače (Sjedinjene Americke Drzave).
O. Đ.