Direktor Instituta za biologiju mora Univerziteta Crne Gore (UCG) Mirko Đurović najavio je za sajt UCG da se u maju očekuje otvaranje akvarijuma „Boka”, prvog te vrste u Crnoj Gori. Prema njegovim riječima, koncept akvarijuma je izgrađen prošle godine i uklopljen je u postojeći prizemni prostor Instituta za biologiju mora.
Ta svojevrsna atrakcija za građane i turiste na nalazi se u Palati Radoničić, koja je pod zaštitom spomenika kulture Crne Gore. Rekonstrukcija u ovakvim objektima je izuzetno zahtjevna, kako sa arhitektonsko-građevinskog aspekta tako i sa pravljenja plana za smještaj samih akvarijumskih bazena i prateće tehnike. Nakon više mjeseci planiranja i promišljanja sa arhitektonskim biroom „Enforma” iz Kotora došlo se do rješenja koje zadovoljava sve preduslove za očuvanje samo forme zgrade Instituta i pune funkcionalnosti dostupnog prostora. Radi se o površini od 300 m2 koje Institut nije koristio 30 godina zbog lošeg stanja samih prostorija i dotrajalosti instalacija.
U tri međusobno povezane prostorije biće predstavljene morska flora i fauna Mediterana, Jadrana i Bokokotorskog zaliva. Prva prostorija će se sastojati od tri velika bazena, dimenzija 2x3 metra, sa najkarakterističnijim ribama Mediterana i organizmima koji žive uz samu obalu. Jedan od akvarijuma će biti „splah tank” koji imitira obalnu zonu plime i oseke. U drugoj prostoriji biće sedam bazena različitih dimenzija. Najveći, dimenzija 5x2 metra, imaće najkrupnije stanovnike akvarijuma. Planirano je da u njemu budu krnje i pagrovi-stanovnici dubokih voda Jadranskog mora. Treća prostorija je posvećena Bokokotorskom zalivu. U njoj centralno mjesto zauzima „touch tank” u obliku Kotorskog zaliva u kome će biti ribe koje su karakteristične za Boku. Osim ovog bazena, u ovom prostoru će biti tankovi sa meduzama za koje smatramo da će itekako privući pažnju budućih posjetilaca.
„Jedan od ciljeva našeg akvarijuma jeste edukacija naših budućih posjetilaca o flori i fauni Jadranskog mora. U tom smislu smatramo za obavezu da najmlađim posjetiocima omogućimo i određeni oblik interakcije sa morskim organizmima. Takozvani touch tank koji će biti visine 1,2 metra gdje će djeca moći da dodirnu vodu i osjete blizinu organizama u bazenu”, kazao je Đurović.
S naučnog aspekta, koja je vrijednost Akvarijuma Boka za Institut i Univerzitet?
Đurović: Institut za biologiju mora je jedina naučnoistraživačka ustanova koja se bavi zaštitom i proučavanjem Jadranskog mora u Crnoj Gori, tako da su sve naše aktivnosti povezane sa naučnim djelovanjem i razvojem. Tako je i sa novim segmentom Instituta – Akvarijumom Boka. Naime, ovaj budući prostor sa novom opremom će osim edukativnog značaja, naučnicima u Institutu omogućiti da izvode različite naučne eksperimente „in vivo”, da prate rast i razvoj organizama, interkaciju među vrstama u akvarijumskim uslovima, dakle sve ono što je vrlo teško pratiti u prirodnoj sredini. Smatram da će se kroz naučni rad u Akvarijumu Boka uspješno povezivati sa svim sličnim institucijama na Mediteranu i kroz međusobnu saradnju dovesti do još bolje povezanosti Instituta za biologiju mora i Univerziteta Crne Gore sa naučnom zajednicom Mediteranskog područja.
Po kom modelu će raditi Akvarijum, koliko će biti otvoren za javnost i kako će se finansirati?
Đurović: Model rada akvarijuma u sklopu naučne ustanove je poznat širom svijeta. Najbliži takav akvarijum je u Dubrovniku, zatim akvarijum na Kritu, akvarijum u Napulju i drugi. Već duži niz godina je zastupljen trend smanjenog finansiranja Instituta ovog tipa od strane država i težnja svakog od njih je da obezbijedi dodatna sredstva za svoj naučnoistraživački rad.
Institut za biologiju mora je uspio da zaokruži finansijku konstrukciju Akvarijuma Boka isključivo iz donacija, tako da od momenta otvaranja ostaje na budućim zaposlenima u Akvarijumu Boka i upravi Instituta da obezbijede finansijski održiv akvarijum koji će se finansirati putem naplaćivanja ulaznica, međunarodnih naučnih projekata i budućih donacija.
U tom smislu, planirano je da akvarijum bude otvoren 11 mjeseci, od sredine februara do sredine januara svake godine, dok bi se tokom pauze vršio redovni remont postrojenja za održavanje i akvarijumskih bazena.
Šta će sve biti potrebno za predstavljanje morskog životinjskog i biljnog svijeta Jadrana?
Đurović: Naseljavanje organizama u Akvarijumu Boka počeće tokom marta ove godine. Planirano je da za nepune dva mjeseca sakupimo više od 150 predstavnika morske flore i faune. Sakupljanje će se odvijati u nekoliko faza na području Bokokotorskog zaliva i priobalnom dijelu duž cijelog Crnogorskog primorja.
Najveću pomoć očekujemo od profesionalnih i sportskih ribolovaca sa kojima već duži niz godina imamo saradnju, a takođe će i naši naučnici dati veliki doprinos u metodologiji sakupljanja, lokacijama za određene vrsta i bezbjednom transportu svih organizama do Kotora.
Moram da napomenem da svaki akvarijum pa i ovaj naš će imati dinamičan rad tokom cijele godine u smislu promjene raznih vrsta morskih organizama tokom cijele godine. Želimo da mlađe jedinke koji vremenom porastu u našim bazenim vratimo ponovo u prirodnu sredinu a njih zamijenimo nekim drugim primjercima. Na taj način brinemo o organizmima koje smo “pozajmili” iz mora, postižemo različitost postavke, a posjetiocima koji žele da dođu više puta omogućimo da uvjek mogu da vide I nauče nešto novo u akvarijumu
Koliko je trajala gradnja ovog akvarijuma i uz čiju podršku?
Đurović: Institut za biologiju mora Univerziteta Crne Gore je krajem 2018. godine započeo projekat izgradnje i adaptacije dijela svojih prostorija u funkciju otvaranja prvog morskog akvarijuma u Crnoj Gori.
Akvarijum Boka je finansiran najvećim dijelom iz donacije Kraljevine Norveške kroz projekat MONTEAQUA koji se zvanično završava 4. juna 2020 godine. Dodatna finansijska sredstva obezbijeđena su zahvaljujući Ministarstvu poljoprivrede i ruralnog razvoja, JP Morsko dobro i Univerziteta Crne Gore. Cjelokupni projekat izgradnje i opremanja trajaće 18 mjeseci.
Želimo da damo sve od sebe da zadate rokove ispoštujemo i da zajedno sa svim donatorima i prijateljima Instituta i Univerziteta Crne Gore upriličimo svečano otvaranje Akvarijuma Boka krajem maja 2020. godine.
Priredila O. Đ.